'Olietycoons hebben Griek in de tang'

ATHENE - Vrijwel overal ter wereld maken automobilisten zich druk over de benzineprijzen. Maar Griekse bestuurders hebben echt reden om boos te zijn. 'Ik heb veel gereisd', zegt oud-marineofficier Ioannis Tselekidis. 'Dus ik weet dat benzine elders vaak goedkoper is.'

Vijftiger Tselekidis staat te tanken bij een sjofel benzinestation aan de rand van de Griekse hoofdstad Athene. Rond de pompen scharrelen enkele zwerfhonden. 'De oliemaatschappijen opereren als kartel. De politici laten die winst maken over onze rug.'

Kort daarna komt de 25-jarige Michalis Tzouros aanscheuren in een witte Smart, een goedlachse jongeman met een baardje en een grote zonnebril. Net als veel Grieken vraagt hij de pompbediende om een bepaald bedrag aan benzine te tanken, in zijn geval 25 euro. 'Helaas krijg ik daar steeds minder benzine voor.'

Iets verderop drentelt trucker Dionisis Koldopoulos rond zijn vrachtwagen. Hij brandt los in een scheldkanonnade aan het adres van corrupte politici en 'kapitalisten', die gewone Grieken met steeds hogere prijzen en belastingen uitpersen. 'Als het zo doorgaat, stevenen we af op een burgeroorlog.' Hij legt een hand op zijn borst. 'Ik heb zeven jachtgeweren. Reken maar dat ik meevecht.'

Griekenland hoort bij de landen met de hoogste brandstofprijzen binnen de Europese Unie. Vorige maand was het het op een na duurste land voor eurosuper (1,83 euro per liter) en het op drie na duurste land voor diesel (1,60 euro).

Machtig

Volgens een conceptrapport van het Internationaal Monetair Fonds komt dit doordat de Griekse brandstofmarkt wordt gedomineerd door slechts twee bedrijven, Motor Oil Hellas en Hellenic Petroleum, die worden beheerst door respectievelijk olietycoon Vardis Vardinoyannis en scheeps- en oliemagnaat Spiros Latsis. Beiden zijn machtige mannen in Griekenland. Volgens het zakenblad Forbes is Latsis de op een na rijkste man van het land.

De twee magnaten bezitten alle raffinagecapaciteit, 70 procent van de groothandel en 60 procent van de benzinestations. De toetreding van nieuwkomers wordt sterk bemoeilijkt door allerlei regels. Zo moeten importeurs voor minstens zestig dagen opslagcapaciteit hebben, iets dat voor kleinere bedrijven niet is weggelegd. Ook mag brandstof alleen worden vervoerd in grote tankwagens, terwijl benzinestations zulke wagens niet mogen bezitten.

Volgens het IMF maken de twee olietycoons zich schuldig aan kartelvorming en manipuleren zij de voorschriften. Het IMF berekent dat Griekse burgers en bedrijven hierdoor jaarlijks ongeveer een miljard euro te veel betalen voor brandstof. 'Gezien het belang van energie voor de economie kan de concurrentiekracht van Griekenland worden verbeterd door een beter functioneren van de brandstofmarkt', aldus het rapport van het IMF. 'Deze markt moet worden hervormd.'

Illegaal

Dat er inderdaad van alles loos is op de Griekse brandstofmarkt, blijkt wel als de eigenaar van het benzinestation zich bij de verslaggever meldt. Hij vertelt dat er op grote schaal brandstof uit het buitenland wordt binnengesmokkeld. Ook wordt goedkopere scheepsbrandstof geraffineerd tot benzine, diesel en huisbrandolie. Volgens de autoriteiten wordt jaarlijks zeker 200 miljoen liter illegale brandstof verkocht.

De pomphouder haalt een kreukelig document tevoorschijn van het ministerie van Energie. Het blijkt een lijst van ruim tweehonderd gevallen in Athene en de omringende regio van illegale brandstofverkoop. De vinger van de ondernemer gaat langs de namen van bedrijven en de boetes die ze kregen. De bedragen variëren van een paar duizend euro tot enkele tonnen. 'Denkt u dat die pompstations die boetes echt betalen? Of dat overtreders worden gesloten? Welnee. Dit is Griekenland. De smokkel gaat gewoon door.'

De EU dringt al jaren aan op liberalisering van de Griekse brandstofmarkt. Maar het IMF-rapport maakt duidelijk dat er nu opnieuw druk op de Griekse machthebbers wordt uitgeoefend.

En deze keer hebben de instellingen een stok achter de deur. Want Griekenland wordt overeind gehouden met vele miljarden aan noodleningen van de EU en het IMF. In ruil daarvoor moeten de Grieken hun overheidsfinanciën op orde brengen en hun economie liberaliseren.

Of de internationale geldschieters deze keer aan het langste eind zullen trekken, moet worden afgewacht. Verwacht wordt dat de tycoons zich hevig zullen verzetten. Veel Grieken nemen voorlopig dan ook eigen maatregelen om hun brandstofkosten te drukken. Ze rijden samen met collega's naar het werk, of ze gaan fietsen. Of ze zetten 's winters de verwarming niet aan.

In veel huizen brandt die op huisbrandolie en ook die is relatief duur. Volgens het IMF is de winstmarge op huisbrandolie in Griekenland 58 eurocent per liter, het hoogste in de EU. In Nederland bedraagt dezelfde marge 11 eurocent.

'Wij gaan in ons appartementencomplex deze winter waarschijnlijk geen huisbrandolie voor de centrale verwarming kopen', vertelt Konstantinos Amerikanos aan een lommerijk plein in het centrum van Athene. 'In ons complex wonen veel bejaarden met kleine pensioenen, die zich de olie niet meer kunnen veroorloven.'

Amerikanos, een druk pratende veertiger, prijst zich gelukkig met het zonnige klimaat in Athene. 'Het wordt hier in de winter gelukkig maar een paar dagen of weken écht koud.'

undefined