Obama gewogen, factchecken zonder metertje en de foto's die u niet te zien kreeg

Klopt dit wel?

Nu in Nederland de verkiezingen in aantocht zijn, onderzoeken we of uitspraken van de campagnevoerende politici kloppen. Dat doen we al heel lang, maar nu de waarheid steeds in het geding is, hebben we twee speciale factcheckers, Jennie Barbier en Lotte Grimbergen. Zo'n factcheck ga je sneller lezen als het oordeel er duidelijk bij staat, dus we hadden ook hierbij het metertje van onze gebruikelijke rubriek 'Klopt dit wel?' in gedachten. De wijzer wijst dan het oordeel aan, van 'onzin' tot 'dat klopt'. Maar we twijfelden, want zo'n korte karakterisering doet vaak weinig recht aan het genuanceerde oordeel over ingewikkelde kwesties.

Dat merkten we meteen al bij de eerste politieke 'Klopt dit wel', over de bewering van Jan Roos dat asielzoekers hun tanden kunnen laten bleken op kosten van de staat. Het onderzoek - de tandarts van wie Jan Roos het hoorde komt aan het woord - laat precies zien hoe het zit. Feitelijk is het bijna juist, maar Roos vermeldt niet dat dit voor alle minima in Bergen geldt, en daarom ook voor statushouders (strikt genomen iets anders dan asielzoekers).

Een soort politieke presentatie van op zich juiste feiten dus, en dat stond keurig in het stuk. Maar de valkuil van het factcheck-oordeel is dat de weging ontbreekt omdat het metertje over de feiten gaat. Dus het oordeel over Roos luidde 'Bijna goed'. Dat kwam ons op veel boze reacties te staan. Daar kunnen we tegen. Maar zoals we vaker hebben ervaren, leidt het summiere oordeel tot misverstanden. We vervangen het daarom door een zin, waar wel nuance in past. Toch jammer van dat leuke metertje.

Obama

Nu Barack Obama vertrekt, denk ik aan de bitter koude en zonnige dag waarop hij geïnaugureerd werd, acht jaar geleden. Ik zat met bontmuts tussen het publiek voor het Capitool. Naast Mary Ashman, een zwarte verpleegkundige van 76 die per bus helemaal uit Detroit was gekomen. Dezelfde rit die ze in 1963 maakte om Martin Luther Kings 'I have a dream'-speech te horen. Een zwarte president, daar had ze haar leven voor gebeden. Ze had nieuw vertrouwen in de mensheid gekregen.

Acht jaar later is de hoop en opwinding vervlogen. De droomkandidaat kon ook niet over water lopen. Maar hij blijft een man met intellect en een genuanceerd gemoed, en dat is zeldzaam. Max Westerman beklaagde zich deze week op de opiniepagina dat wij ruimte hadden geboden aan een uiterst kritisch oordeel van columnist Derk-Jan Eppink over Obama, volgens Westerman de beste president die hij heeft meegemaakt. Interessant meningsverschil.

Vandaag vindt u in het speciale Obama-Magazine het afgewogen oordeel van onze eigen Amerika-correspondent, Michael Persson. Het stuk eindigt met de teleurgestelde jonge zwarte vrouw die in Baltimore tegen hem klaagde: 'They put the wrong nigger in the White House.' Hij had meer moeten doen, vond ze. Persson analyseert acht lastige jaren en concludeert: hij had ook minder kunnen doen.

Losse foto's

Vroeger bespraken we op de redactie elke ochtend eerst de krant van die dag na met iedereen die wilde. Na een halfuur gemopper begonnen we pas aan de krant van de volgende dag. Dat doen we al jaren niet meer. Niet omdat er niets te mopperen valt, maar de energie moet gericht zijn op wat je gaat doen, vind ik. Toch is het belangrijk in gesprek te blijven over onze aanpak en journalistieke dilemma's. Dat doen we op maandag. Een redacteur of gast leidt in.

Deze week toonde chef foto Veronique Smedts een hele reeks mooie en pakkende foto's die in 2016 de krant niet hebben gehaald. U kunt meekijken, want we hebben ze verzameld op volkskrant.nl/kijkverder. Er zijn redenen voor: soms komt het beste beeld te laat binnen, soms willen we een ander verhaal vertellen over dat onderwerp. Soms komt het niet aan bod omdat de krant meer achtergrond en analyse bevat en minder eenvoudig nieuws dan vroeger. Veronique betoogt daarom dat we meer losse foto's in de krant moeten zetten.

Ik vond die van vroeger soms wat wezenloos en verstild. Wat wilde de krant er eigenlijk mee vertellen? Maar voorzien van een duidelijk en iets uitgebreider onderschrift, kan het goed werken. We hebben afgesproken losse foto's op de nieuwslijst te zetten, zodat we ze niet over het hoofd zien als we de krant indelen.

Reageren? p.remarque@volkskrant.nl