nieuws
NPO-werknemers riskeren duizenden euro’s boete als ze uit de school klappen over hun werk
NPO-werknemers riskeren een boete van duizenden euro’s als ze de geheimhoudingsplicht schenden, zo is bepaald in een clausule in hun arbeidscontract. Deze werd in 2017 onder het voorzitterschap van Shula Rijxman opgenomen vanwege een hoog verloop onder werknemers.
Werknemers moeten verklaren ‘uitdrukkelijk akkoord’ te gaan met de geheimhoudingsplicht die in de algemene cao voor al het omroeppersoneel staat. Maar in de arbeidsovereenkomst van de NPO is expliciet een boete toegevoegd die 5.000 euro per overtreding bedraagt plus ‘een boete van 1.000 euro per dag (...) dat de overtreding voortduurt’. Dit blijkt uit een arbeidscontract dat in handen is van de Volkskrant.
De bepaling is uitzonderlijk, zegt Jens van den Brink, mediajurist bij advocatenkantoor Kennedy Van der Laan. ‘Het is überhaupt opmerkelijk dat er een boete staat op een geheimhoudingsbeding. En dan staat er ook nog eens geen maximum op die boete.’ Van den Brink noemt de bepaling ook ‘zeer ruim’: werknemers mogen ergens niet over praten als ze ‘redelijkerwijs’ kunnen vermoeden dat de werkgever er bezwaar tegen heeft. ‘Maar wat houdt dat precies in?’
De huidige Raad van Bestuur van de NPO stelt in reactie op vragen van de Volkskrant het boetebeding ‘als onwenselijk’ te zien en is van plan de arbeidsovereenkomsten op korte termijn aan te passen.
Onderzoek naar NPO
De geheimhoudingsclausule komt aan het licht nu grensoverschrijdend gedrag en het gebrek aan transparantie binnen de publieke omroep onderwerp van discussie zijn. In november bleek dat tientallen werknemers van het succesprogramma De Wereld Draait Door (DWDD) slachtoffer werden van een angstcultuur en extreme woede-uitbarstingen van presentator Matthijs van Nieuwkerk. Waarschuwingen daarover werden door de directie van BNNVara onder het tapijt geveegd.
De NPO stelde een commissie onder leiding van Martin van Rijn aan om onderzoek te doen naar DWDD en ‘systemische oorzaken’ van grensoverschrijdend gedrag in de mediawereld. Dat onderzoek heeft ook betrekking op de NPO zelf, blijkt uit het instellingsbesluit van de commissie. De geheimhoudingsplicht, die ook is opgenomen in vaststellingsovereenkomsten, mag het onderzoek niet belemmeren, beklemtoont de NPO. ‘Geen enkele bepaling mag in de weg staan om melding te doen van grensoverschrijdend gedrag. Expliciet staat dat ook in een convenant dat we met de omroepen voorbereiden.’
Bij meldingen van grensoverschrijdend gedrag houdt de bepaling waarschijnlijk geen stand in de rechtszaal, zegt mediajurist Van den Brink. ‘Maar dat weet je nooit zeker. Dit kan een chilling effect hebben op mogelijke klokkenluiders.’
Belangenverstrengeling
De geheimhoudingsclausule werd volgens de NPO in 2017 toegevoegd vanwege ‘het veelvuldig doorstromen van medewerkers van de NPO naar andere organisaties binnen de mediasector’. Shula Rijxman, tussen 2016 en 2021 bestuursvoorzitter van de NPO, hamerde op het belang van geheimhouding, zeggen drie bronnen die onder haar hebben gewerkt. Rijxman gaat niet in op vragen daarover van de Volkskrant.
Momenteel loopt er een breed onderzoek van het Commissariaat voor de Media naar aanleiding van mogelijke belangenverstrengeling binnen de NPO. Onderdeel daarvan is een privévakantie van Rijxman in 2017 met toenmalig staatssecretaris Sander Dekker (Media, VVD), die zij niet had gemeld bij de NPO.
Rijxman, inmiddels namens D66 wethouder Zorg en Maatschappelijke Ontwikkeling in Amsterdam, raakte eerder in opspraak vanwege persoonlijke relaties. Een klokkenluider meldde in 2020 schimmige salarisconstructies bij de publieke omroep en had daarover een vertrouwelijk gesprek met de hoogste ambtenaar van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Deze bleek goed bevriend met Rijxman – iets waar de klokkenluider niet van op de hoogte was. De melding is niet goed afgehandeld, schreef verantwoordelijk minister Robbert Dijkgraaf (D66) afgelopen september op basis van een rapport.
