Noodplan Cyprus leidt tot onrust en onvrede

In een televisietoespraak zei president Anastasiades zondag 'te blijven strijden om in de komende uren de gevolgen voor kleine spaarders te beperken'.

Tegelijk riep Anastasiades het parlement op om, ongeacht de uitkomst van de gesprekken, vandaag in te stemmen met het reddingsplan. Zonder de toegezegde 10 miljard euro aan noodleningen uit Brussel is Cyprus dinsdag failliet, aldus Anastasiades. Het land maakt zijn ergste crisis door sinds de Turkse invasie in 1974, zei hij.

Volgens het reddingsplan dat de eurogroep in de nacht van zaterdag op zondag met Cyprus overeenkwam, betalen Cypriotische spaarders een eenmalige heffing van 6,75 procent over tegoeden tot 100 duizend euro en 9,9 procent over bedragen daarboven. Het eerste tarief zou verlaagd kunnen worden tot 3,5 procent, waarbij het hogere tarief kan oplopen tot 12,5 procent, zeiden bronnen bij de onderhandelingen zondag tegen de Financial Times. President Anastasiades wil spaarders ook compenseren met aandelen in banken, die worden gedekt door toekomstige gasopbrengsten.

Volslagen verrassing
De spaardersheffing kwam voor veel Cyprioten als een volslagen verrassing. Het is de eerste keer sinds het uitbreken van de Europese schuldencrisis dat de Europese ministers van Financiën burgers zo rechtstreeks laten meebetalen aan de redding van hun land. Massaal gingen Cyprioten zaterdag naar de geldautomaat in de hoop hun spaargeld te redden. Tegen het einde van de dag waren alle pinautomaten door hun contanten heen. De centrale bank van Cyprus wist de bankrun die op gang kwam pas te stoppen door zondag al het geldverkeer op het eiland (1,1 miljoen inwoners) stil te leggen.

De Cypriotische oppositie kondigde zaterdag al direct aan tegen de plannen van de centrum-rechtse regering te zullen stemmen. 'Dit reddingsplan is een nationale ramp', aldus oppositieleider en voormalig minister van Handel en Industrie Giorgos Lillikas. Hij beschuldigde de net verkozen president Anastasiades ervan zijn land 'al binnen vijftien dagen na zijn benoeming te hebben verraden'. Lillikas verloor de verkiezingen van Anastasiades. De regering heeft slechts 28 vande 56 zetels in het parlement in handen.

De spaardersheffing treft ook buitenlanders die hun geld op Cypriotische spaarbanken hebben ondergebracht. Onder hen zijn 3.500 op het eiland gelegerde Britse militairen. De Britse minister van Financiën George Osborne zei zondag alle getroffen militairen te zullen compenseren.

Vrees
De vrees bestaat dat spaarders en investeerders in andere eurolanden - zeker de zwakkere zoals Spanje, Italië en Portugal - nu het zekere voor het onzekere nemen en hun geld weghalen. De omvang van zo'n kapitaalvlucht staat mogelijk in geen verhouding tot de paar miljard minder die het Europees noodfonds hoeft uit te lenen.

Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem wilde zaterdagochtend niet speculeren over zo'n financieel rampscenario. Hij benadrukte het 'bijzondere karakter' van de Cypriotische problemen - een veel te grote banksector - die daarom 'bijzondere maatregelen' vergen. Hij sprak liever over een 'stabiliteitsheffing', de Europese Centrale Bank over 'verbreding van de belastinggrondslag'.

Onrust
Volgens kredietbeoordelaar Moody's hebben Europese politici met hun besluit laten zien dat de bescherming van spaarders en andere schuldeisers van banken in Europa steeds minder voorstelt. Daarbij toont het besluit volgens het kredietbureau dat de beleidsmakers bereid zijn om onrust op de financiële markten te veroorzaken om betalingsproblemen van een euroland te voorkomen.

Volgens de Britse bank Barclays hebben de euroleiders de bescherming van de schuldeisers van Europese banken met hun besluiten ondermijnd en is de operatie een 'onheilspellend' teken hoe dergelijke operaties in de toekomst worden aangepakt. Volgens de Duitse bank Berenburg bevindt de eurozone zich opnieuw op 'onbekend terrein'. De aantasting van het broze vertrouwen in de Zuid-Europese banken kan daarbij voor nieuwe economische en financiële schade zorgen, aldus de bank.