Nog maar eens aangetoond: ivermectine helpt écht voor geen meter tegen corona

Rond ivermectine ontstond afgelopen jaren een soort cultus onder mensen die het om uiteenlopende redenen niet eens waren met het coronabeleid. Het goedkope middel zou helpen tegen corona, maar worden tegengehouden door de gevestigde orde. Forum voor Democratie diende drie moties in om ivermectine toe te laten; protestbeweging de Algemene Nederlandse Burger Belangenvereniging spande zelfs samen met twee huisartsen een kort geding aan tegen het Huisartsengenootschap NHG om het middel voor te mogen schrijven.

Intussen werd steeds duidelijker dat het middel niets uithaalt, met als klapper een grote Colombiaanse studie van vorig jaar, die aantoonde dat een kuur ivermectine het verloop van corona op geen enkele manier beïnvloedt. Het nieuwe onderzoek is wat dat betreft een nakomertje, dat was blijven liggen. In Brazilië gaf men 3.515 coronapatiënten een neppil of daadwerkelijk ivermectine. In beide groepen belandde men precies even vaak in het ziekenhuis.

Niet voor niets

‘En ziekenhuisopname voorkomen, dat is precies waarvoor je het doet’, reageert hoogleraar interne geneeskunde Joost Wiersinga (Amsterdam UMC), na inzage in de Braziliaanse cijfers. ‘Dit is een goed opgezette studie en het resultaat verbaast me niet. Geen van de grote nationale of internationale richtlijncommissies raadt aan om het middel voor te schrijven. En niet voor niets. We kijken allemaal naar dezelfde cijfers.’

Ook vaccinoloog Theo Schetters, verbonden aan het contraire ‘Artsen Covid Collectief’ en een van de wetenschappers die voorstander was van nader onderzoek naar ivermectine, erkent dat de conclusies van het nieuwe onderzoek pleiten tegen het middel. ‘Het onderzoek is goed uitgevoerd, de data zijn valide en de conclusie dat behandeling met ivermectine geen significant effect had, wordt ondersteund door de data’, reageert hij desgevraagd. ‘Dat is in tegenspraak met wat andere groepen beweren, die stellen dat ivermectine een belangrijke bijdrage levert bij de behandeling van covid-19’.

Open blik

Dat er rond ivermectine zoveel te doen is, komt volgens Wiersinga door de behoefte aan ‘een simpel, goedkoop middel’ dat de coronacrisis als sneeuw voor de zon zou laten verdwijnen. ‘Natuurlijk moet je altijd openstaan voor nieuwe dingen’, vindt hij. ‘Maar je moet ook met een open blik naar de data kijken.’

Wiersinga wijst erop dat er inmiddels wel degelijk werkzame medicijnen tegen corona op komst zijn. Zoals virusremmer nirmatrelvir (merknaam Paxlovid), die het risico op ziekenhuisopname en overlijden volgens een recente studie met 89 procent zou verminderen. ‘Dat blaast zo’n studie naar ivermectine als deze wel een beetje weg’, zegt Wiersinga.

Wel is Paxlovid duurder, en is nog onbekend wat het nog toevoegt nu omikron dominant is en de meesten zijn gevaccineerd. Reden om het vooral voor te schrijven aan mensen met verhoogd risico op ernstige corona, vindt Wiersinga.

‘Je bent geen paard’

Ivermectine kwam decennia geleden op de markt als succesvol medicijn tegen de tropenziekte rivierblindheid en tegen schurft, en wordt onder meer ook ingezet tegen parasietenziekten bij dieren. Toen het middel afgelopen zomer in de VS populair werd als preventiemiddel tegen corona, bewoog dat de geneesmiddelenautoriteit FDA ertoe om een opmerkelijk Twitterbericht de deur uit te doen: ‘Je bent geen paard. Je bent geen koe. Echt, mensen. Stop ermee.’

Waar voor hoogleraar Wiersinga de nieuwe studie de genadeklap is, houdt Schetters toch nog een kleine slag om de arm. Zo zou de dosering, het moment van inname of de combinatie met andere middelen kunnen uitmaken, laat hij doorschemeren.