Nog altijd onduidelijk of extra aandacht aan hoogbegaafden zinvol is
Na jaren extra aandacht voor de beste en voor hoogbegaafde leerlingen is nog altijd niet duidelijk of zij wat opsteken van de aangepaste lessen die zij krijgen. Onderzoekers tasten in het duister. Uit grootschalig reken- en taalonderzoek in opdracht van wetenschapsfinancier NWO bleek deze week zelfs dat het aandeel leerlingen dat het hoogste niveau rekenen of lezen haalt, in Nederland slinkt.
Het kabinet heeft in het regeerakkoord de ambitie vastgelegd om een van de vijf beste onderwijslanden ter wereld te worden. Daarom ontvingen basisscholen en vwo-scholen dit jaar samen 20 miljoen euro voor aangepast onderwijs aan hun beste leerlingen. Vanaf 2013 is jaarlijks 30 miljoen beschikbaar. Dit geld is bedoeld voor de 20 procent best presterende leerlingen.
Eenderde van de basisscholen, schrijft de Onderwijsinspectie in een rapport uit 2010, maakt gebruik van een zogenoemde plusklas. Daar werken de allerslimste en hoogbegaafde kinderen enkele uren per week bijvoorbeeld aan projecten waarin meerdere disciplines samenkomen, of volgen zij extra vakken als Spaans of filosofie. Van de middelbare scholen biedt volgens het ministerie 68 procent lessen aan voor begaafde leerlingen.
Maar of al die extra lessen ook doeltreffend zijn en het maximale uit de jonge talenten halen, is niet duidelijk. 'We weten het niet', zegt Lianne Hoogeveen, hoofd van het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek (CBO) van de Radboud Universiteit Nijmegen. 'Er moet geëvalueerd gaan worden. Er moet worden gekeken wat werkt.'
Moeras
Scholen mogen zelf bepalen wie zij tot hun excellente leerlingen rekenen, wie in aanmerking komt voor een plusklas en welke methoden zij gebruiken in de extra lessen. 'Alleen al de definitie van bijvoorbeeld hoogbegaafdheid is een moeras', zegt Tijl Koenderink, directeur van Novilo, een bureau dat scholen begeleidt bij lessen voor getalenteerde en hoogbegaafde leerlingen.
'Het lesaanbod voor deze leerlingen is vaak een puur subjectieve keuze van de school. Ik was eens op een congres over onderwijs voor excellente leerlingen. Allemaal specialisten bij elkaar, maar je krijgt alleen maar tegengestelde antwoorden over wat het beste voor ze is.'
Nora Steenbergen is projectleider Informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling bij SLO (Nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling). 'Het zou natuurlijk perfect zijn als scholen wisten: dit is een goede, beproefde methode. Maar die kennis is er nog niet. Zelfs naar de effectiviteit van het Leonardo-onderwijs bijvoorbeeld, wordt nog onderzoek gedaan. Ook in studies uit het buitenland is maar moeilijk aan te wijzen wat nou van belang is: de lesstof, de leerkracht of bijvoorbeeld het samen leren met andere begaafde kinderen.'
Dat neemt niet weg, zegt Steenbergen, dat de verrijkingslessen leiden tot meer uitdaging, meer onderling begrip en een realistischer zelfbeeld bij de leerlingen. Hierdoor krijgen zij weer zin om naar school te gaan. 'En dat is ook iets. Cognitieve opbrengst is niet het enige.'
Staatssecretaris Sander Dekker (VVD) van Onderwijs laat weten dat er recent door de NWO verschillende onderzoeken naar excellente leerlingen zijn begonnen. 'Onze beste leerlingen presteren onder de maat, zo blijkt ook deze week weer uit internationaal onderzoek. Bij de top laten we talent onbenut. Dat moet anders. Een aantal landen slaagt er veel beter in de slimste leerlingen uit te dagen. We zijn nu in Nederland bezig met een inhaalslag. Er is geld vrijgemaakt voor meer aandacht voor de beste leerlingen en we gaan leraren helpen beter om te gaan met verschillen in de klas.Werken aan meer excellentie in het onderwijs is een marathon, geen sprint.'
undefined
