'No more blackface!' Maar in Dokkum wordt schamper gelachen: 'Ik kan dit niet verstaan hoor'

We zijn op weg naar Dokkum. Althans: die plaats hopen we te bereiken. 'We houden rekening met het ergste', zegt organisator Mitchell Esajas. 'We moeten niet zo naïef zijn te denken dat we hier vandaag op een gezellig schoolreisje gaan.' Aan de politiebescherming zal het niet liggen. Met hun zwaailichten rijden de motoragenten langs de bussen. Elke oprit wordt afgesloten. Niemand kan erlangs: de snelweg wordt volledig geblokkeerd voor andere weggebruikers. Verbaasd staren de overige automobilisten naar de stoet.

Twee weken geleden wilden de demonstranten dit ook: Dokkum bereiken, om tijdens de intocht van Sinterklaas te protesteren tegen Zwarte Piet, omdat die door hen wordt gezien als racistisch. Het mislukte. Op de A7 werden ze tegengehouden door boze Friezen die hun kinderfeest niet wilden laten verstieren. Toen was er aanvankelijk geen politie. De blokkade verliep in een grimmige sfeer: bussen moesten bovenop de rem, er waren kop-staartbotsingen, demonstranten knalden met hun hoofd tegen de voorruit. De burgemeester besloot de demonstratie alsnog te verbieden - om 'veiligheidsredenen'.

Niet laten provoceren

Nu proberen de demonstranten het dus opnieuw. Gespannen staat demonstratieleider Jerry Afriyie voor in de bus. Hij waarschuwt zijn 'medestrijders', zoals hij ze noemt, dat ze zich vandaag vooral niet moeten laten provoceren. Ook wijst hij op de enorme politiemacht die voor hen op de been is. 'Dit is Nederland anno 2017', zegt hij. 'Dit is hier nodig om vreedzaam gebruik te kunnen maken van je stem. Voor veel mensen is het niet belangrijk. Maar voor ons wel. Het doet me denken aan de eerste zwarte kinderen die in de VS onder bescherming van het leger naar gemengde scholen moesten.' Langs de snelweg steekt een automobilist woedend zijn middelvinger op naar de bus.

Sinds Afriyie in 2011 de intocht bezocht met zijn 'Zwarte Piet is racisme'-shirt, is hij meermalen opgepakt. Hij is verwikkeld in meer dan tien rechtszaken. Zijn vertrouwen in de politie is kapot, zegt hij. 'Elke keer heb ik mooie gesprekken met de politie. Maar vervolgens liggen dan ineens wel vier agenten boven op me.

'In de bus zijn de demonstranten verontwaardigd over het optreden van de politie, die volgens hen de vorige keer op de hand van de blokkerende Friezen was. Ze zijn verbijsterd over de uitspraken van premier Rutte, die begrip zei te hebben voor de Friezen. 'Tientallen mensen hebben afgezegd', zegt Afriyie. 'Ze durfden niet meer te komen.'

Noodbevel

Gaandeweg volgen meer middelvingers langs de kant van de weg. Sommige automobilisten wijzen op hun voorhoofd. Binnen vertelt een demonstrante dat ze bang is. 'Als zwarte vrouw kan ik daar straks niet alleen lopen.'

Dan rijdt de bus Dokkum binnen, verwelkomd door een nieuwe horde ME'ers. In de stad is een noodbevel van kracht: mensen moeten hun identiteitsbewijs laten zien. Aan de oproep van een paar Friezen om de binnenstad leeg te houden, heeft niet iedereen gehoor gegeven. Een haag van inwoners aanschouwt hoe de colonne hun stad binnenvalt - sommigen met de armen over elkaar.

'No more Zwarte Piet', schreeuwen de demonstranten. 'No more blackface!' Langs de kant wordt schamper gelachen. 'Ik kan dit niet verstaan hoor', zegt een Dokkumer. Sommigen zijn ronduit boos . Natuurlijk, iedereen heeft het recht om te demonstreren. Maar ze vinden dat het kinderfeest niet verstoord mag worden. 'Wat doen ze hier?', vraagt Hiske Schregardus zich af. 'Zo werk je racisme toch zelf in de hand?' 'Weet je wat ze moeten doen?', zegt Henk de Vries. En: 'Ze moeten ze allemaal in de gracht gooien. Schrijf dat maar op.' De blokkeerders op de A7? Dat zijn de 'helden van Friesland', vinden ze.

'Ze hebben allemaal gestudeerd'

Melkveehouder Jaap de Jong, uit de buurt van Dokkum, is op klompen naar de demonstratie komen kijken. 'Ik kom net uit mijn werk', zegt hij. 'Laat deze mensen ook gaan werken. Ze hebben allemaal gestudeerd in New York enzo, maar ze weten nog niet eens waar Dokkum ligt. Twee weken geleden hadden ze pas bij Harlingen in de gaten dat hun bus helemaal niet naar Dokkum ging.'De anti-Zwarte Piet-demonstranten en de Dokkumers - het zijn twee werelden die elkaar vandaag niet lijken te begrijpen.

Een zwarte journaliste die vragen wil stellen aan de Friezen, wordt weggeduwd, zegt ze. 'Ze riepen dat we klootzakken waren.'
Ondanks de grimmigheden blijft het kalm in de binnenstad van Dokkum. Er staat geen intocht met kinderen op het spel vandaag. Er zijn geen opstootjes, geen rellen. Het heftigst is nog de schreeuwende Fries langs de kant van de weg, die meteen wordt gekalmeerd door de politieagenten. En de vrouw die 'Welkom Zwarte Piet' begint te zingen.

Er zijn ook omstanders die de demonstratie wel respecteren. Zoals Lammert de Hoop uit Friesland die voor de roetpiet is. Hij discussieert met een Dokkumer die meent dat de demonstranten weg moeten wezen.
'Ken jij zwarte mensen?', vraagt De Hoop.
'Nee', zegt de man.
'Ik wel', zegt De Hoop. 'Ze wonen hier in de buurt en ze worden geregeld voor Zwarte Piet uitgemaakt. Je moet niet vergeten hoe vervelend dat voor hen is.'

En voor hij het weet is de man verdwenen. Als de demonstratie ten einde loopt, trekt de groep door de haag Dokkumers terug naar de bus. 'Dag zwarte pietje, dahaag', zingt iemand. 'Het was mooi', zegt Jerry Afriyie in de bus. 'Het voelt goed om je stem te laten horen.' Hij is de afgelopen jaren vele malen bedreigd, zegt hij. 'Maar als ik daar echt bij stil ga staan, werkt het niet. Mijn familie maakt zich zorgen om mij, maar ik kan hier niet mee stoppen.'

Grimmige sfeer, maar anti-Zwarte Pietendemonstratie in Dokkum verloopt relatief rustig
Middelvingers op de snelweg en schamperende Dokkumers in de stad.

Gastcolumn: Waarom media hun podium nog beter moeten benutten om Zwarte Piet te moderniseren
De media moeten hun podium benutten om de modernisering van Piet te versnellen en bloot te leggen waar de weerstand tegen verandering vandaan komt, betoogt gastcolumnist Lonneke van Genugten.

Alles draait om de vraag: vertrekt Piet stilletjes of onder de guillotine?
Arie Elshout en Rob Vreeken becommentariëren beurtelings het buitenlandse nieuws. Deze week: Nederlandse cultuuroorlog op Amerikaanse leest.

Zwarte Piet mag vertrekken, maar we hunkeren nog meer naar het moment dat die hele Goedheiligman zelf oplazert
Discussiëren over Zwarte Piet? Prima, maar dan zonder dat hele Sinterklaasgedoe, vinden de betrouwbare mannetjes.