Nioew

'Ik ga in m'n vla staan' roept J. van 5,5 jaar.

'Dat lijkt me geen goed idee.'

'Ik hoorde het. Hij zong ik ga in m'n vla staan'

The Fugees zingen geen Nederlands, en wat ze wél zongen zijn we nog aan het uitzoeken. (Met een 5,5-jarige kun je zoiets alleen in aandachtporties van vijf minuten doen, en dan kan het lang duren.)

Iets anders horen dan er gezegd wordt, een soort auditief malapropisme.

Denk niet wit

Denk niet zwart

Maar in de kleur van je haar

(Frank Boeijen)

Er was een Nederlandse meisjesgroep een tijdje geleden die zong: 'I'm a man sunde jauw.' Sunde jauw, sunde jauw, dat is het natuurlijk niet, dacht ik, maar plausibel Engels dat over die klanken heen paste kon ik niet vinden. Het is dan ook helemaal geen Engels. Het nummer heet Geen moment zonder jou, las ik op een dag bij The Box, dat zij uitspreken als 'geeme mèn sunde jauw'.

Can I get there by candlelight?

Thripping through the empty night? (Vanessa)

'Nederlanders die Engels spreken zijn altijd irritant', schreef Bob Frommé afgelopen zaterdag in Het Parool. Ze streven naar een zo goed mogelijke uitspraak, met potsierlijk resultaat, óf ze proberen het niet eens, en dan doet het pijn aan je oren. Dan krijg je Van Agt-Engels. 'Ze dutsj guvverment.'

Erg is ook Gerard van der Wulp. 'Gerard van der Wulp komt terug uit Washington', schreef de krant laatst, maar ís hij daar eigenlijk wel? Hij meldt in elk geval nooit iets dat niet evengoed vanuit een Bussumse zolderkamer had kunnen worden bericht, mits voorzien van een satellietschotel en een Reuters-aansluiting. Alleen in de eerste weken van zijn stationering trok hij er zelf wel eens op uit, en een van de zeldzame keren dat hij zichzelf sprekend opvoerde, hoorde je hem zeggen: 'Jes but wij?'

'Gerard, geen repo's meer', riep de hoofdredactie, waarop Gerard een ansicht van Capitol Hill liet uitvergroten en naar Bussum verhuisde.

Frommé vindt de mislukt-authentieke-uitspraak toch erger dan de niet-eens-geprobeerd-variant. Hij noemt VPRO-man Bram van Splunteren, die dezelfde jive probeert te bezigen als de popmuzikanten die hij portretteert. Ik moet altijd lachen om de Nederlandse discjockeys, die altijd aan het you guys-en zijn en er om de klipklap a whole ladda tussendoor gooien.

Het opmerkelijke is dat naarmate er in Nederland beter Engels gesproken wordt, de gevoeligheid voor accentnuances ook toeneemt. Twintig jaar geleden had niemand dit stukje begrepen. Anouk spreekt haar Engels beter uit dan Anita Meyer ('Dee doont plee'), maar hoe dichtbij ze ook komt, je blijft horen dat ze geen native speaker is. Normaal spreken is één ding, bij zingen komt een woord of lettergreep soms ineens onder het vergrootglas te liggen, en zoals het verschil tussen een cd-boekje en een kleurenkopie ook alleen met een loep te zien is, valt namaak dan alsnog door de mand.

In haar prachtige lied Sacrifice hoor je het. Een lastig woord, sacrifice. De begin-s mag niet te hard zijn, maar ook niet te zacht. Geen ssèkre, maar ook geen zèkre. Het zit hem in de aansluiting op de a, als die het juiste midden houdt tussen è en ah, komt de s vanzelf goed. Een heel enkele keer gaat het fout, en schiet Anouk door het s-z-vliesje.

Hetzelfde met me. Het is geen mie maar ook geen mih. Als je snel zingt luistert het niet zo nauw, maar dan gaat Anouk, met die prachtige stem en die enorme longen van d'r, dat me uitrekken. You can sacrifice meee-(omhoog)-eeee-(omlaag)-eee-(omhoog)-eeeee.

Wel tien keer wordt dat me uitvergroot, en alle toon- en kleurverschillen die erin zitten komen tevoorschijn. Moet de i-klank geleidelijk overgaan in een èh, of zit er eerst nog een vleugje oh tussen?

Een native speaker hoeft daar niet over na te denken; zoals het eruit komt is het goed, ook al is het bij wijze van spreken fout. De non-native moet erop letten, samen met nog een honderdtal andere nuances, waarvan er altijd wel ergens een tussendoor glipt.

Jarenlange training kan tot een bijna perfect resultaat leiden, maar volledige perfectie bestaat niet. Mijn moeder was Schotse. Met het leren van Nederlands hebben Schotten het voordeel dat ze de harde g kennen. Het Nederlands van mijn moeder was perfect, zeiden anderen. Maar wij wisten waar het gaatje zat. Aan één woord kon je het horen. Nioew zei ze, in plaats van nieuw.