Nijpels, De Vries en BVD-baas zijn voor een dame gepasseerd

De burgemeester van Breda Ed Nijpels (VVD), de hoofddirecteur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten Klaas de Vries (PvdA) en het hoofd van de Binnenlandse Veiligheidsdienst Arthur Docters van Leeuwen (D66) verloren de race om Zuid-Holland van de volstrekt onbekende Joan Leemhuis. Op het persbericht van het kabinet over haar benoeming stond dat ze van de VVD was, maar binnen de partij was ze tot vrijdag de achtste juli een onbekende. Toch verschoot de provincie door haar komst van politieke kleur. Tot voor kort was Zuid-Holland een vaste post voor een PvdA'er.

Klaas de Vries, oud-kamerlid voor de PvdA en onlangs nog in de schijnwerpers vanwege zijn benoeming tot informateur van een 'paars' kabinet, had het tegen Leemhuis op zijn slofjes moeten halen. Er was een klein wolkje: de VVD was bij de gemeenteraads- en de Tweede-Kamerverkiezingen van dit voorjaar als de grootste partij van Zuid-Holland uit de bus gekomen.

Maar in het profiel van de nieuwe commissaris van de koningin stond dat het vooral ging om kwaliteit en niet zozeer om politieke kleur. En Leemhuis mocht dan bij de waterschappen hoog aangeschreven staan, dat stak toch mager af bij de bestuurlijke en politieke ervaring van de PvdA'er De Vries.

Had Ed Nijpels een gooi gedaan naar de functie, dan had hij het zonder meer gehaald. Maar Nijpels solliciteerde niet. Normaal gesproken is dat een pré, want voor zulke mooie banen kun je maar beter gevraagd worden. Maar in zijn geval werkte het nadelig. VVD-leider Bolkestein, die Nijpels in 1986 afzette als fractievoorzitter vanwege een verlies van negen kamerzetels, wilde absoluut niet hebben dat zijn oude vijand naar Zuid-Holland kwam - en dus was het wel zo makkelijk dat de burgemeester van Breda niet solliciteerde.

Ingewijden vermoeden dat de vertrouwenscommissie tijdens haar zoektocht naar kwaliteit toch verstrikt is geraakt in politieke spelletjes. Het CDA, vrijwel kansloos voor de post, schoof geen eigen kandidaat naar voren. Toch had de CDA-burgemeester van Den Haag, Ad Havermans, dolgraag gewild. Om onduidelijke redenen heeft ook D66 vervolgens haar eigen Docters van Leeuwen laten vallen voor de VVD-kandidaat. Zo kwam Leemhuis nummer 1 te staan op de voordracht van een - verdeelde - vertrouwenscommissie. (Een deel van de commissie was voor Klaas de Vries.)

Hebben de drie partijen wellicht een deal gesloten met het oog op de provinciale verkiezingen en de collegevorming volgend jaar? Het kan zijn; het CDA is nu niet vertegenwoordigd in de 'paarse' college dat Zuid-Holland regeert. PvdA-fractievoorzitter Jaap Wolf heeft al voor de radio laten weten dat 'het voelbaar en merkbaar is dat het CDA de kant van de VVD opschuift'.

Kon de PvdA in het kabinet dan niets meer doen voor haar eigen Klaas de Vries? Men zegt van niet. Kok had het te druk met de formatie.

Hij moest bovendien al hemel en aarde bewegen om een andere PvdA'er op een door hem begeerde post te krijgen. De nieuwe burgemeester van Kerkrade, Thijs Wöltgens, stond namelijk niet nummer 1 op de voordracht van de Zuidlimburgse vertrouwenscommissie.