Nieuwe staatssecretaris Asiel en Migratie Eric van der Burg wil als ‘linkse VVD’er’ een brugfunctie vervullen

Eric van der Burg is de nieuwe staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Twee weken na zijn aantreden moest hij zijn eerste brand al blussen, in Budel. Het liet maar weer eens zien dat degene die zijn portefeuille beheert het nooit makkelijk heeft.

‘Hoe meer asielzoekers, hoe beter’. Aan die uitspraak werd Eric van der Burg, de nieuwe staatssecretaris voor Asiel en Migratie, nog voor zijn beëdiging herinnerd. ‘De VVD is knettergek geworden. Puur verraad’, twitterde PVV-leider Geert Wilders.

Van der Burg (‘Ik ben zo liberaal als het maar kan’) weet wat hem te wachten staat in de Tweede Kamer. De vechter met het onverwoestbare humeur kan rekenen op een vijandig onthaal door uiterst rechts. Zijn optimisme zal zwaar op de proef worden gesteld in de naar verwachting grimmige debatten met de PVV en met Forum.

Hij moet in staat worden geacht steun te verwerven bij links in de Eerste Kamer, waar de coalitie zetels tekort komt. ‘VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zullen meerderheden moeten vinden. In de praktijk zullen ze uitkomen bij PvdA, SP en GroenLinks. Ik kan hierbij een brugfunctie vervullen, als linkse VVD’er. Ik ben geliefder bij de PvdA dan bij sommige VVD’ers’, zei hij in Het Parool toen hij in 2019 naar de senaat ging.

Meer snookeraar dan driebander

De 56-jarige Eric van der Burg was 32 jaar actief in de Amsterdamse politiek, eerst in het stadsdeel Zuidoost en van 2010 tot 2018 was hij wethouder in Amsterdam. Hij hield het twee termijnen vol, dan heb je het als VVD’er goed gedaan in Amsterdam. Overgewicht bij kinderen pakte hij met succes aan. Daarnaast was hij belast met de hervorming van het Amsterdamse erfpachtstelsel. Dat bezorgde hem meer kopzorgen. Zijn pogingen om Amsterdam en het kabinet warm te maken voor de organisatie van de Olympische Spelen van 2028 faalden jammerlijk.

Na drie decennia kende de Amsterdamse politiek geen geheimen meer voor Van der Burg. Op zijn wethouderskamer, waar hij een flinke verzameling smurfen had uitgestald, kon hij in woord en gebaar voorspellen hoe een debat in de gemeenteraad zou verlopen. Compleet met een motie die zou worden ingediend, hoe die zou worden verwoord, en met welke dictie en mimiek die zou worden gebracht. Hij zat er niet vaak naast.

Geen briljant tacticus, in biljarttermen eerder een snookeraar dan een driebander. Zijn energie en enthousiasme zijn tomeloos, het is volle kracht vooruit. Daarmee heeft de ‘stuiterbal’, zoals hij op het Amsterdamse stadhuis werd genoemd, debatten in de gemeenteraad gewonnen. Opponenten sleurde hij in zijn enthousiasme mee of bulldozerde hij aan de kant.

Behendig debater

Mark Rutte: ‘Eric pakt de problemen aan en stuurt inwoners niet met een kluitje in het riet.’ Dat zei hij in 2010 in Eric, een glossy waarin de Amsterdamse VVD zijn lijsttrekker uitventte. Van der Burg: ‘Ik zal los van de wettelijke opdracht die ik heb om te controleren of de wet goed is, altijd kijken hoe dit uitpakt voor de mensen die niet gehoord zijn.’

Een behendig debater die kan meebewegen en als het even kan te porren is voor een deal. Bij zijn afscheid als burgemeester noemde Job Cohen Van der Burg, die toen nog geen wethouder was, een ‘geweldige oppositieleider’, omdat hij naast de verschillen ook graag de overeenkomsten met zijn tegenstanders benadrukt.

Hij staat bekend om zijn grote dossierkennis, ingewikkelde kwesties vat hij in een paar zinnen samen. Van der Burg, die meermalen werd uitgeroepen tot het beste raadslid van Amsterdam, studeerde zeven jaar notarieel recht zonder af te studeren. Als verzachtende omstandigheid kan hij aanvoeren dat hij in die tijd ook zijn dienstplicht heeft vervuld. Hij was sergeant vuurregelaar bij de stoottroepen in Ermelo. Hij slaapt zo’n vier, vijf uur per nacht en is geheelonthouder.

Over zijn gemoed valt weinig te raden, Van der Burg is een open boek. Hij kan glunderen van oor tot oor en rood aanlopen als hem iets niet zint. ‘U heeft het begrip glunderen een nieuwe betekenis gegeven’, zei een raadslid toen Van der Burg werd geïnstalleerd als wethouder.

Nergens te goed voor

Mensen werken graag voor hem, Van der Burg beschermt zijn ambtenaren en neemt iets van ze aan. Toen hij directeur was van een zorginstelling nam hij de werkvloer in bescherming tegen oekazen van de raad van bestuur. Hij verzette zich tegen de stopwatchzorg die het personeel opjoeg en voelde zich nergens te goed voor. Kapotte lampen in de gang verving hij zelf. De kritiek in die tijd luidde dat optreden als er moet worden opgetreden niet zijn sterkste kant is.

Staan voor zijn principes zat er al vroeg in. Tegen Het Parool in 2009 zei hij: ‘Ik liep met een Nijpelsbutton op school. Daar heb ik een discussie over gehad met mijn godsdienstleraar. Die droeg een button met het ban-de-bomteken. Hij vond dat ik geen politieke uitingen mocht doen. Ik zei: een ban-de-bomteken is net zo goed een politieke uiting. Waarom u wel en ik niet? Ik moest de klas uit als ik het speldje niet afdeed, dus ik ben de klas uitgegaan.’

De uitspraak ‘Hoe meer asielzoekers, hoe beter’ deed Van der Burg in een paneldiscussie in 2017, waarin hij de multiculturele samenleving in Amsterdam roemde. Amsterdam is altijd een vrijhaven geweest en moet dat blijven, zei hij. Ook zei hij te begrijpen dat de komst van asielzoekers onrust veroorzaakt bij Amsterdammers, die hen beschouwen als concurrenten op de arbeids- en woningmarkt. ‘Maar dat is nog geen reden om PVV te stemmen.’

‘Het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt, daar ga ik niet over’, zei hij toen hij door Elsevier om uitleg werd gevraagd. Daar kan hij niet langer mee wegkomen.