Nieuwe denkers inspireren aanhang radicale islam

Het onderzoek van het Combating Terrorism Center van West Point wordt gezien als de eerste poging om de islamitisch fundamentalistische ideologie systematisch in kaart te brengen. Bin Laden en zijn rechterhand Ayman al-Zawahiri hebben een relatief kleine invloed op de ideologische fundamenten van de beweging, aldus het onderzoek. Onder de ideologen van het netwerk worden zij meer gezien als propagandisten dan als geestelijke voormannen of strategische denkers.

Hoewel de twee Al Qaida-leiders het afgelopen jaar een hele serie video- en audioboodschappen hebben laten uitgaan, blijkt uit het onderzoek dat het werk van een groep Saoedische en Jordaanse geestelijken – vooral Abu Muhammad al Maqdisi, een Jordaniër – waarschijnlijk meer invloed heeft op de volgende generatie van gewapende islamitische fundamentalisten.

De implicatie is dat de dood of de arrestatie van Bin Laden of Zawahiri de verspreiding van de jihadistische ideologie niet zal verminderen, zeggen de auteurs. ‘Het zou een mentale klap zijn, maar voor de beweging in haar geheel en voor de rekrutering van strijders, zou het helemaal niets veranderen’, aldus William McCants, de belangrijkste auteur van het rapport, The Militant Ideology Atlas.

Het 382 pagina’s tellende rapport, een soort ‘wie-is-wie in de wereldwijde islamitisch fundamentalistische beweging’, behandelt de invloedrijkste en meest gelezen teksten onder de duizenden traktaten van de online-bibliotheek van Al Qaida, die bekendstaat als de Tawhed. Als gevolg van de ontmanteling van de top van Al Qaida zoals die bestond op 11 september 2001, en met de versnippering van de jihadistische beweging in kleinere cellen, is de Tawhed een grotere rol gaan spelen in het vormen van het fundamentalistische gedachtegoed.

Amerikaanse autoriteiten zeggen te vrezen dat de volgende serie van terroristische aanslagen zal worden gepleegd, niet door strijders die in Al Qaida-kampen zijn opgeleid, maar door terroristen die zijn geïnspireerd door de radicale teksten die online worden gezet.

‘Het radicaliseringproces gaat in het internettijdperk snel en anoniem, waardoor de kans toeneemt op verrassingsaanvallen door onbekende groepen wier leden en aanhang moeilijk aan te wijzen zijn’, is de conclusie van de National Intelligence Estimate, een rapport van de Amerikaanse inlichtingendiensten dat een tussenstand geeft van de mondiale strijd tegen het terrorisme.

Volgens het rapport The Militant Atlas is de radicale islam, die soms salafisme wordt genoemd, zo diep geworteld in de Arabische wereld dat de salafisten nu de meerderheid, of althans een ‘aanzienlijk deel’, uitmaken van de moslimbevolking in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Sommige experts zeggen dat de verspreiding van de radicale ideologie in cyberspace het Westen mogelijkheden biedt om verdeeldheid te zaaien binnen de beweging.