Nieuwe aanpak dopinghandel werkt

De Duitse politie nam de zelfmoord serieus. Ze begon een onderzoek naar de herkomst van de anabolen en stuitte op een wijdvertakt netwerk van illegale handelaren in spierversterkers. In december 1997 werden de eerste arrestaties in Duitsland verricht. Daarna volgden Denemarken, Zweden, Oostenrijk en Hongarije. Vorige week verrichtte het Openbaar Ministerie (OM) de eerste aanhoudingen in Nederland.

Bij huiszoekingen op acht adressen in Zuid-Holland, Utrecht en Noord-Brabant werden grote partijen anabole steroïden en zogeheten lifestyle drugs gevonden. Zes mannen werden gearresteerd. De hoofdverdachte is sportschoolhouder Jeroen van de L. uit Dordrecht.

Van de L. geldt bij opsporingsinstanties als 'een van de toonaangevende anabolenhandelaren' in Europa. Hij wordt gezien als leider van een van de vijf Nederlandse organisaties die illegaal anabolen produceren en verkopen.

De Duitse politie-inspecteur F. Flohr kon het Europese dopingnetwerk anderhalf jaar geleden, nog voordat een rechtshulpverzoek aan Nederland was gedaan, al uittekenen. Bij de anabolenhandel zijn veertien landen betrokken, vertelde hij toen vanuit zijn standplaats Celle in Nedersaksen. Volgens hem beschikten de criminelen over talrijke eigen laboratoria om de illegale spierversterkers te fabriceren.

Nederland speelde een hoofdrol in het netwerk, meende Flohr. Vanuit Spanje werden volgens hem op grote schaal grondstoffen voor anabole steroïden geïmporteerd. Na productie van de ampullen, soms onder de naam van geneesmiddelenfabrikant Organon, werden deze via sportscholen aan de man gebracht.

Dergelijke middelen worden veel gebruikt door bodybuilders, zoals het populaire 'kuurtje', een reeks pillen die enkele tientjes tot enkele honderden guldens kost. Het effect ervan bestaat uit extra kracht, minder vet en grote spier aanwas.

In Duitsland zijn inmiddels elf anabolenhandelaren veroordeeld tot jarenlange celstraffen. Nederland heeft minder vaart achter het bestrijden van dopinghandelaren gezet, ondanks herhaalde waarschuwingen van het Nederlands Centrum voor Dopingvraagstukken (NeCeDo). Dat instituut schat dat er meer dan 200 miljoen gulden omgaat in de handel in deze middelen. Het aantal gebruikers zou de honderdduizend naderen. Onderzoeker R. van der Kleij: 'De gebruikers worden steeds jonger en ze experimenteren steeds gemakkelijker met pillen. De dosering neemt toe, de kwaliteit neemt af.'

Van de verhandelde anabole steroïden en andere spierversterkende middelen is 60 tot 70 procent illegaal fabrikaat, stelt het NeCeDo. Soms bevatten de pillen en spuiten gevaarlijke ingrediënten. De overige handelswaar wordt betrokken in het buitenland, soms aan de achterdeur van de officiële fabrikanten.

De wettelijke beperkingen speelden een rol in het relatief traag verlopende Nederlandse onderzoek, zeggen het Openbaar Ministerie en de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Op zichzelf zijn anabole steroïden niet illegaal. De handel erin door niet-erkende bedrijven is wél illegaal. Dopinghandel is echter geen misdrijf maar een overtreding, en valt onder de Wet op de geneesmiddelenvoorziening. Op illegale verkoop staat een maximale celstraf van zes maanden. Met zo'n strafmaat is het aantal opsporingsmogelijkheden beperkt. De politie mag verdachten bijvoorbeeld niet afluisteren.

De Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) bracht uitkomst. Die dienst wist voor de rechter-commissaris aannemelijk te maken dat de Nederlandse dopinghandelaren onder meer belastingfraude pleegden en deel uitmaakten van een criminele organisatie. Op die misdrijven staan veel hogere straffen en dus hadden de rechercheurs meer opsporingsmiddelen; in elk geval voldoende om vorige week tot arrestatie over te gaan.

De gekozen oplossing is door de betrokkenen in Duitsland en Nederland met enthousiasme begroet. Het geneesmiddelenbedrijf Organon had zich anderhalf jaar geleden nog beklaagd over de lankmoedige houding van het OM. Met de Duitse politie suggereerde het bedrijf dat Nederland mede door de lage straffen voor de productie van en handel in doping een uitvalsbasis was geworden voor criminelen.

Nu wijst het bedrijf op de positieve ontwikkelingen die het ziet. Staatssecretaris Vliegenhart van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft de aanbevelingen van het OM en de FIOD voor strafverzwaring overgenomen. Zij wil de maximale gevangenisstraf voor het illegaal verhandelen van spierversterkende middelen fors verhogen, van zes maanden naar zes jaar. Maar in afwachting van die wetswijziging is nu een andere oplossing gevonden waarmee Organon gelukkig is. Een woordvoerder: 'Het lijkt alsof de aandacht voor de illegale anabolenhandel groeit. Eindelijk.'