Niet uitvoeren kamerwens oogst nu bulderend gelach

Van onze verslaggeefster

José Smits

DEN HAAG

Hij probeert het nog eens, opnieuw vergeefs, en schreeuwt dan: 'We voeren hem niet uit.' Bulderend van het lachen valt hij terug in zijn stoel. Kamerleden hebben het niet meer van plezier. Schuddebuikend horen ze nu voor de derde maal achtereen dat het kabinet hun motie niet zal uitvoeren.

Er waren tijden dat het niet uitvoeren van moties minachting van het parlement werd genoemd, en dat er dan crisis was. Nu zegt Hans Dijkstal, VVD-vice-premier: 'Ach, het parlement mag zijn wensen tot uitdrukking brengen en het kabinet maakt een eigen afweging.'

Met de sfeer in de coalitie zit het dus wel goed, ook al riepen PvdA en D66 enkele uren eerder nog dat de VVD 'dom, onzuiver en pervers' bezig was. Dat sloeg op de inzet die de VVD koos in het debat over de OV-jaarkaart voor studenten.

De OV-jaarkaart hield het parlement al sinds dinsdag bezig. Elke fractie had kritiek op het contract dat minister Ritzen met de vervoerbedrijven had gesloten. Dagenlang duurde het gesteggel. De VVD deed geen poging PvdA en D66 te naderen in een compromis, maar probeerde met de oppositie het kabinetsvoorstel te torpederen.

Zoiets is link in een laatste week voor de Kamer op vakantie gaat. Dijkstal weet: 'In zo'n laatste week waart een merkwaardige geest door de Kamer. Opeens is alle ratio verdwenen.' Vorig jaar moest bijvoorbeeld VVD-staatsceretris Linschoten aftreden in een nerveuze nacht voor het reces.

Het CDA werkte nu aanvankelijk mee aan het VVD-opzetje. VVD en CDA zijn het eigenlijk niet met elkaar eens als het om die reiskaart voor studenten gaat, maar een incidenteel verbond sluiten om de ongewenste variant af te wijzen, wilden ze wel.

'Onzuiver', vonden PvdA en D66. Want als je samenwerkt in een coalitie is er de plicht elkaar te steunen en niet de handen vrij te houden in een kamerdebat. Dat het CDA de VVD-motie op het laatste nippertje niet steunde en de liberale fractie opeens in de kou stond, werd gezien als een terechte afstraffing van de 'nederlagenstrategie' van de VVD. Moeten ze maar geen spelletjes spelen.

Bij de VVD denken ze daar anders over. Die willen in een politiek debat zeggen wat ze vinden. De VVD vindt een gratis reiskaart voor studenten niet nodig en ongewenst, in welke variant ook. Het nieuwe kamerlid De Vries vindt het normaal dat je dat hardop zegt in een taal die iedereen begrijpt: 'De overheid is geen reisbureau.'

De VVD verzet zich tegen wel meer coalitieafspraken: zoals het invoeren van een correctief referendum, tot woede van D66-leider Van Mierlo. Eerder heeft de VVD zich verzet tegen de ecotax ('dat onding'), tegen uitbreiding van de NAVO en ook komend jaar zullen er kwesties zijn waarbij de VVD wil afwijken van de compromisstandpunten van het paarse kabinet. 'Dat is dualisme', grijnst Bolkestein.

Al dat nukkige verzet laat de VVD nooit ontaarden in politieke spanningen. Kamerlid De Vries zei al heel snel deze week dat haar fractie niet uit is op de val van minister Ritzen. Het correctief referendum is geslikt toen D66-leider Van Mierlo met crisis dreigde.

Het is die houding die Bolkestein ook nu weer het verwijt oplevert dat hij eerst opspeelt en dan inbindt; een nederlagenstrategie. Donderdagavond wonden enkele VVD'ers zich mateloos op over dat imago, dat in hun ogen werd versterkt in een uitzending van Den Haag Vandaag.

'Wallage is zo'n dominee', zegt een medewerker vol walging in de gang. 'Het zijn juist D66 en PvdA die spelletjes spelen en terugkomen op afspraken uit het regeerakoord.' Een andere VVD'er zegt: 'Robin Linschoten was vandaag even in het Tweede-Kamergebouw. Het schoot weer even bij me omhoog. Maar we laten het nooit meespelen.' Een collega-VVD'er: 'Nooit hebben we wraak genomen voor Linschoten. Ik zeg je: wij zijn het meest loyaal aan het kabinet.'

De rest van de VVD'ers bleef zijn vrolijke zelf. In de bar grenzend aan de vergaderzaal werd het nog heel gezellig . De liberalen weten dat ze goed staan in de peilingen. En dat een gewone kiezer instemmend knikt als Bolkestein zegt: 'De overheid is geen reisbureau' en wegzapt als de PvdA en D66 minzaam praten over 'die domme VVD'ers'.