'Niet tegen klassikaal, maar wel tegen monotoon onderwijs'

Deze week beslist de Tweede Kamer of de Onderwijsinspectie meer macht krijgt. De nieuwe inspecteur-generaal Kete Kervezee (53) woont alle debatten bij. 'Ik ben verbaasd dat een sector die elke minuut anderen beoordeelt, gaat steigeren als men zelf ook een beoordeling dreigt te krijgen. Dat kan toch niet waar zijn?'

Vroeger controleerde de inspectie alleen objectieve gegevens zoals de rapportcijfers, het percentage zittenblijvers en of er geen lestijd verspild werd.

Met die wettelijke vereisten is het meestal wel in orde, zegt Kervezee, de hoogste baas van de Onderwijsinspectie. 'Maar wij willen weten of een school ook het maximale uit de leerlingen haalt. En zoniet? Dan proberen we scholen te stimuleren dat doel alsnog te bereiken.' Om de kwaliteit van een school te meten kijkt de inspectie steeds vaker naar moeilijk meetbare zaken als de leerlingbegeleiding, de sfeer op het school, het contact met de ouders en de manier van lesgeven. De scholen, met name de confessionelen, lopen te hoop. De vrijheid van onderwijs zou in het geding zijn.

Kervezee schudt het hoofd. 'Iedereen denkt maar dat wij tegen klassikaal, frontaal onderwijs zijn. Maar wij zijn alleen tegen monotoon onderwijs. Als een leraar een geweldig verhaal vertelt en alle leerlingen boeit, is dat uitstekend. Maar dat houd je niet vol van negen tot drie. De leraar niet en de leerling niet. Er moet variatie zijn.'

Volgens Kervezee verwarren veel scholen het begrip vrijheid met vrijblijvendheid. 'Scholen moeten leren zichzelf kritisch tegen het licht te houden: zijn we tevreden met ons werk? Kan het beter? Moet het anders? En de inspectie fungeert als buitenstaander die voor alle zekerheid over de schouder van de school meekijkt.'

- Wordt de inspectie een organisatie-adviesbureau voor de scholen of een soort consumentenbond voor de ouders?

'Ik vind niet dat wij een consumentenbond zijn. Centraal staat de toezichthoudende rol. En die is nodig om scholen te helpen zichzelf te verbeteren. Dat element wordt steeds belangrijker.'

- Met de publicatie van de rapporten bedient de inspectie toch juist de consumenten.

'We bedienen ook de consument. Wij horen dat ouders vaak grote moeite hebben om het beleid van de school ter discussie te stellen. Ze worden al snel gezien als lastig. Met het inspectierapport wordt het makkelijker om op een neutrale manier dat gesprek met de school aan te gaan.'

- Verwacht U dat de inspectie-rapporten een grote rol gaan spelen bij de schoolkeuze van ouders.

'Het wordt nooit de enige factor. Ouders letten op de bereikbaarheid van de school. En of de juf lief is. En ze kiezen een school waar gelijkgestemden naar toe gaan: het ons-kent-ons principe geldt ook op scholen. Het oordeel van de inspectie zal nooit het enige zijn waar ouders bij hun beslissing op letten.'

- Scholen zijn bang dat ze straks aan de leiband van zowel het ministerie als de inspectie moeten lopen.

'Nee. De criteria waarop wij ons oordeel baseren worden samen met vertegenwoordigers uit het onderwijs uitgewerkt. En het verrast u misschien, maar de vertegenwoordigers van de scholen zijn veel strenger en veeleisender dan de inspectie. Wij moeten ze flink afremmen.'

- De openbaarheid van de inspectie-rapporten zit scholen dwars.

'Ik denk zelf het onderwijs het daglicht beslist kan hebben. Men moet zichzelf niet kleiner maken dan men is. Er gebeuren hele waardevolle dingen in het klaslokaal. We zitten hier niet in Engeland waar kinderen van de lagere school komen die niet kunnen lezen en schrijven. Maar het is wennen. Van de tweehonderd jaar dat de inspectie bestaat hebben we 197 jaar in vertrouwelijkheid gewerkt.'

- Het aantal inspectiebezoeken is de afgelopen jaren gehalveerd. Is dat niet spijtig?

'Dat is een platte vergelijking. In uren uitgedrukt komen we juist vaker bij scholen op bezoek dan vroeger. De vluchtige bezoekjes hebben plaatsgemaakt voor langdurige bezoeken van twee à drie dagen door meerdere inspecteurs.'

- Wat vindt u van de eis van de Tweede Kamer dat een school ten minste een keer per jaar bezocht moet worden.

'Ik vind het geen probleem. Maar we moeten niet de illusie hebben dat het hier altijd gaat om een diepgaand onderzoek. Het zal om een bezoek gaan van pakweg een halve dag om de vinger aan de pols te houden.'

De kern van de toezichtswet is volgens Kervezee dat scholen moeten leren kritisch naar zichzelf te kijken. Het hoger onderwijs is daar, met behulp van zelfevaluaties en visitatiecommissies, al volop mee bezig. Met als gevolg dat de dertien inspecteurs voor het hoger onderwijs niet meer in de collegebanken mogen kruipen om een indruk te krijgen van de kwaliteit van het onderwijs. Ze mogen alleen nog maar de zelf evaluaties van de factulteiten beoordelen.

Die ontwikkeling gaat Kervezee te ver. 'De discussie daarover komt terug. Daar ben ik van overtuigd. De inspectie moet de mogelijkheid krijgen om weer in de collegebanken te gaan zitten als daar aanleiding toe is.'