Niet onopgemerkt

En zo blijft de zelfmoord van de 20-jarige Tim Ribberink nagonzen: de VARA laat Thom Meens, voormalig ombudsman van de Volkskrant, de verslaggeving rond de dood van de jongen onderzoeken. In het radioprogramma De Gids.fm had Bert Molenaar getwijfeld aan de beeldvorming rondom de zelfmoord. Er is een jongen dood, dat staat vast. Dat hij gepest werd, kreeg Molenaar nergens bevestigd. Ook twijfelde hij aan het bestaan van het schrijnende 'briefje' (danwel 'niet verstuurde sms') uit de overlijdensadvertentie: 'Lieve pap en mam, ik ben mijn hele leven bespot, getreiterd, gepest en buitengesloten.'

Molenaar in NRC Handelsblad: 'De ouders schamen zich. Met zo'n briefje is dan alles opgelost. Dan heb je een externe vijand: het pesten.'

Molenaar had de hele zaak 'een hoax, een hype' genoemd. Molenaar hielp er zijn eigen reputatie mee om zeep. De uitkomst blijft geheim, maar het valt te hopen dat het oordeel van Meens niet ontaardt in een semantische discussie over het woord 'briefje'.

Een 'hoax' is vast veel te kort door de bocht, maar een hype was het zeker. Die maar weer aantoont hoe huiverig media zouden moeten zijn om een zelfmoord tot landelijk nieuws te bombarderen en die te versimpelen tot een geval van 'de dood in gepest'.

Molenaar had dus ergens gelijk. Maar hij opende een deur die al lang open stond: pesten is nooit de enige aanleiding voor zelfmoord. Het is per definitie het gevolg van méér, een mengsel van omgevingsfactoren, karakterstructuur en geestelijke gesteldheid. De relatie 'pesten = zelfmoord' is een mythe die media graag in stand houden. Het werkt en huilt zo lekker, met een individu als hoofdpersoon in een Amerikaans speelfilmdrama. Samen één tegen de nieuwe vijand: pesten, de draak die moet vermorzeld.

Zelfmoord en pesten bestaan al eeuwen. Sinds kort zijn ze landelijk nieuws. Vreemd. In mijn jeugd maakte schoolgenoot Frans zich van kant nadat zijn vriendin het had uitgemaakt. Hij heeft het NOS-Journaal niet gehaald, noch kwamen er snotterprogramma's op tv die opriepen te stoppen met de gruweldaad van het verbreken van liefdesrelaties.

Hoe de zaak ontspoort, bleek onlangs weer met de 13-jarige jongen Anass uit Wassenaar. Volgens de politie zelfmoord, de vader bevindt zich in de ontkenningsfase. Het leidde opnieuw tot stuitende televisie: het lichaam van de jongen was nog maar net gevonden of NOS-verslaggever Theo Verbruggen was live ter plaatse, om alvast wat te speculeren over de toen nog onbekende doodsoorzaak. Even later zat in EenVandaag Peter R. de Vries, die vond dat je moest oppassen met snelle conclusies, maar door het lange onderzoek van de politie toch maar even 'vrij zeker' was van een misdrijf.

O, morbide media. Wie wordt hier beter van?

De goede bedoelingen dropen van de tv-avond 'Dag tegen pesten' (KRO/ BNN). Arie Boomsma trok ten strijde tegen de draak, volgens de wetten van de snottershow: huilende ouders, deskundigen en pesters bijeen. En BN'ers natuurlijk. Het kaarslichtje aan het einde van de zelfgegraven tunnel: als we maar genoeg handtekeningen zetten op een digitale petitie, zou de wereld morgen al een stukje beter zijn, was de boodschap.

In de jaren negentig waren gezinsdrama's de trend in de media. Een radeloze vader bracht - met pistool of broodmes - vrouw en kinderen om het leven. Klinisch psycholoog Wim Wolters vreesde dat de media-aandacht leidde tot kopieergedrag. Steeds wanneer zo'n drama breed in het nieuws kwam, herhaalde zich elders hetzelfde. Doodzwijgen, bepleitte Wolters.

Dat hoor je niemand meer zeggen, en niets is ook bewezen, maar volgens die redenering is het nog altijd denkbaar dat 'Dag tegen pesten' de jongen Anass het laatste zetje heeft gegeven. Wie zal het zeggen: de goedbedoelde show gaf hem misschien wel het idee dat met zelfmoord je daad en dood nog enige betekenis krijgen. Het is niet onopgemerkt gebleven.

Het misverstand, dat de media zelf voeden: dat alles en iedereen altijd maar opgemerkt moet worden.

undefined