Zestig doden binnen 24 uur tijdens de demonstraties om het ‘recht op terugkeer’ naar het voormalige Palestina te eisen. Waarom waagden jongeren en ouderen, mannen en vrouwen zich in de vuurlinie, in de wetenschap dat Israël er alles aan zou doen om te voorkomen dat ook maar iemand de grens zou oversteken?
Met volle overtuiging koos de 22-jarige Palestijnse schoonmaker Yazon Tubusi voor de dood door een Israëlische kogel. Zondag, daags voordat het Israëlische leger het grootste bloedbad in Gaza aanrichtte sinds de oorlog met Hamas in 2014, had hij zijn vrienden gevraagd voor hem te bidden. Hij verlangde naar het martelaarschap, de dood door toedoen van Israëlisch geweld in het grensgebied.
Vrienden hadden niet geprobeerd hem tegen te houden, vertelt een van hen dinsdag in de moskee waar Yazon ligt opgebaard. Zijn vader, die niet wist wat Yazon aan die vrienden had verteld, zit als een zielig hoopje mens in een hoek. Maar hij veert op bij de vraag of hij het eens is met het de keuze van zijn zoon, die een baby van achttien maanden achterlaat. ‘Mijn zoon heeft zich opgeofferd voor Palestina, dat we zeventig jaar geleden hebben verloren. Yazon kon niet leven in onvrijheid, onder het juk van de bezetter. Hij wilde een gelukkig en vredig bestaan in het land dat van ons is gestolen.’
De vader toont niet alleen begrip voor zijn zoon, maar spreekt ook de hoop uit dat zijn kleinzoon eens ‘het voorbeeld van Yazon zal volgen’. Familieleden en vrienden om hem heen knikken, iemand steekt een tirade af tegen Isräel.
60 doden in 24 uur
Dinsdag trekken duizenden mensen in Gaza niet voor de zoveelste keer naar het grensgebied met Israël, zoals aanvankelijk de bedoeling was, maar bezoeken ze begrafenissen. 59 Palestijnen kwamen maandag om het leven, de meesten door kogels. In de nacht van maandag op dinsdag overleed een baby als gevolg van het inademen van traangas.
Zestig doden binnen 24 uur, in totaal meer dan honderd doden tijdens de demonstraties die sinds eind maart werden gehouden om het ‘recht op terugkeer’ naar het voormalige Palestina te eisen. Waarom waagden jongeren en ouderen, mannen en vrouwen zich in de vuurlinie, in de wetenschap dat Israël er alles aan zou doen om te voorkomen dat ook maar iemand de grens zou oversteken? En zonder enig tastbaar resultaat?
Zulke vragen wekken niet alleen verbazing, zoals bij de vader van Yazon, maar ook woede. De doorgaans zo kalme Raji Sourrani, de bekendste mensenrechtenactivist van Gaza, slaat met de vuist op tafel en zegt: ‘Wie durft de slachtoffers de schuld te geven?’ Hij spreekt op hoge toon over ‘de criminele scherpschutters die op bevel van hogerhand onschuldige mensen om het leven hebben gebracht’. Een ‘immoreel’ Israëlisch leger is ingezet tegen Palestijnen ‘die worden vernederd en afgesloten zijn van de buitenwereld, en niets anders willen dan een leven in waardigheid’.
Sourrani wil er ook niets van weten dat de extremistische Hamas-beweging, die in Gaza aan de macht is, inwoners heeft aangezet tot geweld, zoals Israël beweert. ‘Laat Hamas erbuiten! Ik zou de eerste zijn om met een beschuldigende vinger naar Hamas te wijzen. Het zijn gewone burgers van Gaza die gebruik maakten van het recht om te demonstreren. Ze zijn boos, gefrustreerd, maar waren vreedzaam en onbewapend. Hamas wordt beschuldigd van ophitsing om het Israëlische geweld te rechtvaardigen’.
Zeker, Gaza heeft een hoge prijs in mensenlevens betaald. ‘Maar niemand kan verwachten dat we verder leven zoals nu’, zegt Sourrani. ‘We hebben de keuze: opstaan of opgeven.’
Vlag van Hamas
Op talrijke plekken waar rouwende inwoners van Gaza bijeenkomen, heeft Hamas dinsdag de eigen vlag geplaatst. Dat wil niet zeggen dat Hamas de touwtjes in handen had bij de demonstraties, aldus Ahmed Youssef, een vertrouweling van Hamas-leider Ismail Haniyeh. ‘Er is een strijd gaande, en daarin offeren mensen zichzelf op.’
Dinsdag had de reeks demonstraties een hoogtepunt moeten bereiken, om de nakba te herdenken, de catastrofe die de oprichting van de staat Israël in 1948 voor de Palestijnen betekende. ‘Maar door het krankzinnige, bloeddorstige gedrag van Israël is het vandaag de dag van de begrafenissen.’
De demonstraties moeten niettemin doorgaan, ‘in welke vorm en op welk moment dan ook’. Youssef: ‘Hoe lang duurde de strijd tegen apartheid in Zuid-Afrika, de onafhankelijkheidsstrijd in Algerije? Jaren, decennia.’ En Youssef ziet wel degelijk resultaat: vanuit de hele wereld is het Israëlische optreden veroordeeld. ‘De publieke opinie is geschrokken van het extreme geweld.’
Leraar Belal Yassin, een van de gangmakers achter de protesten (en volgens ingewijden nauw gelieerd aan Hamas): ‘De wereld heeft gezien dat Israël een massamoord heeft gepleegd, maar dat betekent niet dat onze droom dood is.’ En ja, resultaat ziet hij ook: alle politieke facties in Gaza hebben zich achter de protesten geschaard. ‘Er is hier een grote saamhorigheid ontstaan.’ Ook wat hem betreft moeten de massaprotesten worden hervat, ook al lijken ze nu in geweld gesmoord.
De slachtoffers worden herdacht door vrienden en familieleden die de naasten steun komen betuigen. Ze zitten op plastic stoelen onder zonwerende doeken, drinken koffie of thee, eten dadels, en doen er vooral het zwijgen toe. Op een van de vele plaatsen is de begrafenisceremonie bestemd voor Sharif Ahmadoon (32), die maandag door een kogel in de zij werd geraakt.
Zijn oudere broer toont op zijn telefoon een foto van Sharif, met een kind van één jaar op de arm, vlak voordat het dodelijke schot viel. Het kind bleef ongedeerd. Sharif zocht de dood niet op, zoals die andere jonge vader, Yazon. ‘Maar hij is wel gevallen voor ons land. We zullen nog meer offers moeten brengen om het land terug te krijgen’, zegt de broer. ‘Mensen worden geboren en gaan dood. Het land is van ons, voor eeuwig.’
