Nepnieuws kost artsen onnodig veel tijd: ‘Sommigen zeggen dat wij aan censuur doen’

In een klein zaaltje naast de spoedeisende hulp en onder de intensive care wijst Nardo van der Meer maandagmiddag naar een Whatsapp-bericht. ‘Ongeveer de helft hiervan is verzonnen’, zegt de intensivist van het Amphia-ziekenhuis in Breda. ‘Het heeft mij en een aantal collega's gisteren een halve dag gekost om dit allemaal recht te trekken.’

Het bericht is van een collega die eind vorige week op de intensive care van het ziekenhuis werkte. Daar zag ze binnen een paar uur vijf patiënten binnenkomen die ernstig ziek waren door het coronavirus. De plotselinge toestroom maakte indruk op de arts. Omdat in haar sociale omgeving nog lichtzinnig over ‘het griepje’ werd gedacht, stuurde ze een Whatsapp: ‘Excuses voor dit dramatische bericht maar ik vind het belangrijk dat mensen de urgentie zien en dat het heel serieus is’, schreef ze, in de hoop dat haar kennissen zich wat verstandiger zouden gaan gedragen.

Afgelopen zondag kreeg haar app opeens een tweede leven. Op sociale media verscheen een screenshot van haar bericht, aangevuld met alarmerende zinnen die haar in de mond waren gelegd: ‘Situatie in Brabant is hard uit de hand aan het escaleren. Capaciteit van de zorg dreigt de komende dagen overbelast te raken.’

De aangedikte noodkreet van de arts ging viral. Gevolg: telefoons in het ziekenhuis stonden roodgloeiend. Huisartsen in de omgeving van Breda werden gebeld door verontruste patiënten. Op sociale media ontstond lichte paniek. Nu al Italiaanse taferelen in Breda?

Voorzichtigheid troef

Nee dus. Al sinds het begin van de corona-uitbraak in Nederland heeft Amphia te maken met nepnieuws. Het begon met een zogenaamd nieuwsbericht van het Algemeen Dagblad dat door iemand was bewerkt. Daarna meldde het twitteraccount CoronaNederland dat er in het ziekenhuis negen mensen aan het virus waren gestorven. En nu weer dit bewerkte bericht van de arts.

‘Iemand heeft een goedbedoelde Whatsapp van mijn collega verbouwd’, zegt Van der Meer, als intensivist een van de hoofdbehandelaren op de intensive care. ‘In een mail aan de vakgroep heeft ze uitgelegd wat ze wel heeft gezegd en waarom. Ze is buitengewoon teleurgesteld dat iemand uit haar netwerk er zo mee is omgegaan. Het heeft ons allemaal geleerd dat we in deze crisistijd nog voorzichtiger moeten zijn met onze uitingen.’

Op de communicatieafdeling van het ziekenhuis hebben ze het er druk mee. Medewerkers draaien diensten waarin ze de sociale media monitoren. ‘Het vervelende is dat die nepberichten niet alleen tot onnodige onrust leiden bij patiënten, maar ook bij personeel’, zegt medewerker Patricia Stroo. ‘Het ziekenhuis is groot, in totaal werken er zo’n vijfduizend mensen. Die weten lang niet allemaal hoe het er op de intensive care aan toegaat. Bij zo’n bericht gaan ze ook twijfelen.’

‘Censuur’

Op de eigen mediakanalen van het ziekenhuis worden nepberichten zo snel mogelijk rechtgezet, al is het de vraag of dat volledig lukt. ‘Weet je wat zo gek is?, zegt communicatiemedewerker Manouk van der Vorm. ‘Als wij melden dat het om nepnieuws gaat, reageert een aantal mensen door te zeggen dat we aan censuur doen. Sommigen doen zeggen zelfs dat ze medewerker van het ziekenhuis zijn om hun boodschap geloofwaardiger te maken.’ Stroo: ‘Het lijkt wel of het jachtseizoen op het laatste nieuws is geopend. Bij sommigen gaat dat ten koste van de realiteit.’

Dat er van paniek in het ziekenhuis geen sprake is, blijkt maandag. Bij de spoedeisende hulp heerst ’s ochtends zelfs een serene rust. Medewerkers bekijken lachend met elkaar een foto van het spandoek dat door de fanatieke supporters van voetbalclub NAC aan de gevel van het ziekenhuis is bevestigd. ‘Hier werken de helden van Breda!’, staat er.

Even verderop liggen op de intensive care maandag twaalf patiënten met corona en nog eens twee bij wie het virus wordt vermoed. Elders in het ziekenhuis liggen er een kleine twintig, maar die zijn minder ziek. Voor nieuwe patiënten zijn nog tientallen plekken.

‘Paniek is hier nooit geweest’, zegt Van der Meer. ‘Natuurlijk is de situatie zorgelijk en zijn de mensen op de intensive care echt heel ziek. Maar we hebben precies gepland wat we gaan doen als de tweede coronagolf komt. Iedereen kent z’n taak. Het enige wat we niet kunnen controleren is hoe de buitenwereld met deze crisis omgaat.’