Nederlanders steunen ‘vrekkige’ Hoekstra: voor solidariteit met Zuid-Europa, niet vrijblijvend

Dat blijkt uit representatief onderzoek dat I&O Research in de afgelopen week heeft gedaan onder 1.638 Nederlanders van 18 jaar en ouder. De bevolking blijkt de spagaat die het kabinet voortdurend schetst (wel solidair willen zijn, maar niet onvoorwaardelijk) in grote lijnen te delen. Zeven op de tien kiezers zegt ‘ja’ op de stelling dat Europese landen nu solidair met elkaar moeten zijn. De groep die tevens van mening is dat dat geld ooit wel terug moet komen, is net zo groot. De stelling van de Duitse regering dat noodhulp zich vanzelf zal terugverdienen – omdat ook het noorden van een sterke EU profiteert – heeft niet veel aanhang in Nederland: slechts 29 procent denkt dat het zo zal werken.

Het onderzoek komt vlak voor het begin van de onderhandelingen tussen de Europese landen over de herstelplannen die de Europese Commissie onlangs presenteerde. De Commissie mikt op een eenmalig herstelfonds van 750 miljard euro voor getroffen lidstaten. Het geld wordt geleend op de kapitaalmarkten. Tweederde van het fonds is een subsidie aan de zwaarst getroffen landen. Die hoeft niet te worden terugbetaald. De overige 250 miljard wordt een goedkope lening die pas na 2027 hoeft te worden afgelost.

Samen met Oostenrijk, Zweden en Denemarken heeft het Nederlandse kabinet een tegenvoorstel gedaan waarin de zwaarst getroffen lidstaten het geld kunnen lenen. Ook stellen de vier scherper dan de Commissie dat de ontvangende landen wel bereid moeten zijn hun economie te hervormen, zodat ze bij een volgende crisis sterker zullen staan.

Zware kritiek

Dat voorstel van de ‘vrekkige vier’, zoals het viertal in Zuid-Europa is genoemd, kwam Nederland in veel andere landen op zware kritiek te staan, maar heeft de sympathie van driekwart van de Nederlandse kiezers. De achterbannen van alle partijen in de Tweede Kamer zijn in ruime meerderheid voor.

I&O-onderzoeker Peter Kanne meent dat het kabinet de stemming in het land niet alleen goed aanvoelt, maar dat het die waarschijnlijk ook succesvol heeft beïnvloed. ‘Als onze leiders – Hoekstra en Rutte, die momenteel meer vertrouwen genieten dan ooit – dit zo stellen, mist dat zijn uitwerking op het publiek niet. Dat zal hier zeker meespelen: de argumenten van Rutte en Hoekstra worden ten dele herkend, maar ook overgenomen door de Nederlandse kiezers.’

Alleen de achterbannen van D66, GroenLinks en PvdA zijn in meerderheid voor het voorstel van de Europese Commissie. Op de rechterflank is een ruime tot zeer ruime meerderheid tegen – onder de aanhangers van Forum voor Democratie zelfs 97 procent. ‘Opvallend genoeg bewegen ook kiezers van D66, GroenLinks en de PvdA mee’, aldus Kanne. ‘Ze staan achter het Commissievoorstel, maar als het erop aankomt kiezen zij nog iets liever voor de variant waarin de zuidelijke landen het geld terugbetalen. Ook bij hen is het hemd nader dan de rok.’

Premier Rutte zal zich met het oog op de komende onderhandelingen gesterkt voelen. Hij kan erop wijzen dat het draagvlak voor noodhulp onder zijn eigen bevolking en in het parlement broos is. Tegelijkertijd maakt het de situatie ingewikkeld, omdat het voorstel van Nederland en drie andere landen bij lange na geen meerderheid krijgt binnen de EU. Voor een compromis zal er water bij de wijn moeten om iedereen op één lijn te krijgen. In het uiterste geval kan iedere lidstaat terugvallen op het vetorecht.

In een eerdere versie van dit artikel stond dat de achterban van de Partij voor de Dieren in meerderheid voor het voorstel van de EC is. Dit is net niet zo.