Nederland tijdelijk op slot voor asielzoekers vanwege coronavirus

Van asielzoekers die Nederland bereiken, is op voorhand niet bekend welke landen ze hebben doorkruist. Dat vormt op dit moment een te groot risico voor de volksgezondheid, aldus Grapperhaus in zijn brief. De minister heeft daarom besloten ‘met ingang van 16 maart alle contacten tot een minimum te beperken’. Ook terugkeergesprekken met uitgeprocedeerde asielzoekers vinden voorlopig niet plaats.

Asielzoekers die Nederland binnenkomen, moeten zich normaal gesproken melden bij het landelijke aanmeldcentrum, in het Groningse Ter Apel. Hier vindt identificatie, registratie en een gezondheidscheck plaats. Op termijn worden asielzoekers gehoord door de immigratiedienst IND, die beslist of iemand recht heeft op een verblijfsvergunning. Dit hele proces is als gevolg van het coronavirus stilgelegd.

Dwangsommen

Het loket van de IND blijft alleen open voor spoedzaken. Als de immigratiedienst asielzaken hierdoor niet binnen de wettelijke termijnen afhandelt, is volgens Grapperhaus sprake van overmacht. Asielzoekers maken in dat geval geen aanspraak op wettelijke regelingen hiervoor, zoals het claimen van een dwangsom (de ingebrekestelling).

Van deze regeling maken asielzoekers al geruime tijd volop gebruik, omdat de IND door onderbezetting niet in staat is asielaanvragen op tijd af te handelen. De organisatie is wekelijks een miljoen euro aan dwangsommen kwijt, maakte staatssecretaris Ankie Broekers-Knol onlangs bekend.

Het is nog niet duidelijk wat gebeurt met asielzoekers die zich vanaf maandag in Ter Apel melden. ‘Zondag hadden we nog een instroom van zestig man’, zegt Werner van Bastelaar van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). ‘Die zijn nog gewoon opgevangen. De plannen voor asielzoekers die nu nog komen, worden nader uitgewerkt.’

Tekort aan opvangplekken

Het COA, dat kampt met overvolle asielzoekerscentra, is momenteel met meerdere gemeenten in gesprek over de opvang van asielzoekers die de afgelopen weken in Nederland zijn gearriveerd. Voor deze nieuwe groep waren honderden plekken gereserveerd in de Zeelandhallen in Goes en de Friezenhal in Leeuwarden, maar door het coronavirus is deze vorm van grootschalige opvang voorlopig van de baan.

Bijkomend probleem is dat het contract voor de opvang van asielzoekers op landgoed Duinrell in Wassenaar, waar nu zo’n vijfhonderd man verblijven, eind deze maand afloopt. De gemeente Zaanstad heeft al aangeboden op zoek te gaan naar een opvanglocatie voor maximaal honderd asielzoekers. Dit verzacht de opvangcrisis enigszins, maar lost het bij lange na niet op.