Nederland overweegt nieuwe missie in Noord-Syrië

Minister van Defensie Ank Bijleveld-Schouten zegt dat het om een militaire of civiele bijdrage gaat en dat Nederland er 'welwillend’ tegenover staat.

De afgelopen maanden is er al overleg geweest met de de VS en andere bondgenoten over een algemeen verzoek om bij te dragen aan een zogeheten ‘veiligheidsmechanisme’. Dat moet voorkomen dat er in Noordoost-Syrië een ‘machtsvacuüm’ ontstaat. Het feit dat er nu een specifiek verzoek ligt, kan worden opgevat als een signaal dat Nederland heel serieus een bijdrage overweegt. Welke vorm die bijdrage krijgt is nog onduidelijk.

Volgens bronnen in Den Haag worden door de Amerikanen drie dingen van Nederland gevraagd: de hervatting van de F-16-missie, het terughalen van Nederlandse IS-strijders en hun kinderen, en het leveren van hulp (‘non-lethal aid’) aan de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF).

Lastig parket

Het Amerikaanse verzoek brengt het kabinet in een lastig parket. Een nieuwe missie met F-16’s heeft op dit moment niet de voorkeur van Defensie, die net een jarenlange operatie met de jachtvliegtuigen boven Irak en Syrië heeft afgesloten. Het terughalen van Nederlandse IS-strijders – waar de VS al eerder om vroegen – ligt buitengewoon gevoelig in de Nederlandse politiek. Coalitiepartijen VVD en CDA keerden zich onlangs nog met scherpe bewoordingen tegen het terughalen van kinderen van IS-strijders.

Afhankelijk van de aard van de missie die het kabinet overweegt, kan ook de eis van een mandaat van de VN-Veiligheidsraad een heikele kwestie worden. De meeste partijen in de Tweede Kamer staan erop dat een nieuwe missie niet zonder zo'n mandaat kan beginnen. Het ANP meldt dat het volgens minister Bijleveld niet vaststaat dat Nederland weer actief wordt in Syrië, mogelijk kan het ook taken van andere landen overnemen in Irak. Ze zal volgende week tijdens een Navo-vergadering in Brussel met andere landen overleggen hoe het ‘veiligheidsmechanisme’ in Noord-Syrië gestalte zou kunnen krijgen.

Hernieuwde bijdrage

Vrijdag stuurden minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok en zijn collega Bijleveld (Defensie) een zogeheten kennisgevingsbrief naar de Tweede Kamer. Daarin stellen zij dat Nederland op 29 mei een concreet verzoek heeft ontvangen van de Verenigde Staten ‘om een hernieuwde bijdrage in de strijd tegen IS in Syrië, onder andere middels steun aan de SDF’.

Het verzoek vloeit voort uit de recente ontwikkelingen in Noord-Syrië. Eind vorig jaar kondigde president Trump onverwacht – en zonder medeweten van de bondgenoten van de internationale coalitie tegen IS – de terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Syrië aan. Later besloten de VS daar toch honderden militairen gestationeerd te houden. Ze vroegen bovendien een dertigtal landen, waaronder Nederland, om een bijdrage aan bovengenoemd ‘veiligheidsmechanisme’ voor Noordoost-Syrië.

Dat gebied is in handen van de SDF. Het is tevens het gebied waar de Koerden duizenden IS-strijders en hun kinderen – onder wie ook Nederlanders – gevangenhouden. Onlangs werden voor het eerst twee Nederlandse weeskinderen teruggehaald, als onderdeel van een bewaakte Franse missie. Als het kabinet zou zwichten voor de druk van de Amerikanen en Koerden om meer IS-strijders terug te halen, zou het – naar Frans voorbeeld – kunnen overwegen zelf missies naar de gevangenkampen te organiseren onder begeleiding van militairen of leden van de Koninklijke Marechaussee. Maar daarvan is vooralsnog geen sprake.