Nederland kent nauwelijks onderzoek naar mogelijk kwalijke effecten 'Elke partner legt het af tegen porno'

Van onze verslaggeefster

DEN BOSCH

Met deze als kwinkslag bedoelde waarschuwing rondde de Utrechtse onderzoeker dr L. Gijs vrijdag in Den Bosch zijn betoog af over wat de wetenschap vermag bij de bepaling of pornografie goed of slecht is voor de mens. Het twintigjarig bestaan van het Tijdschrift voor Seksuologie was reden voor een feestje van de samenwerkende Nederlandse en Vlaamse vereniging voor seksuologie.

Veel sprekers grepen de gelegenheid aan om het voorbeeldige Nederland, als het gaat om seksuele openheid en voorlichting, ter discussie te stellen. De Rotterdamse historica L. van Mens van de Rotterdamse Erasmusuniversiteit zette vraagtekens bij de, als gevolg van het dagelijkse bombardement aan erotisch getinte reclameboodschappen en tv-programma's, ontstane ideologie dat sex er is voor ieder individu, op maat en op elk moment. Zo niet in het echt, dan via de telefoon of de computer.

Van mens: 'Er is een naïef geloof in de maakbaarheid van de goede seksuele relatie. In die relatie ligt de zelfverwezenlijking van de mens en zijn de problemen van het kennen en het begrijpen van zichzelf en de ander opgelost. Daar is het stadium van de probleemloosheid bereikt.'

Nog nadrukkelijker kraakte D. Braeken-van Schaik, internationaal actief op het gebied van seksuele voorlichting, de Nederlandse zelfingenomenheid. In het vaderlandse walhalla doet iedereen wat hij wil, gebruiken jongeren keurig een condoom en ondergaan maar heel weinig vrouwen een abortus. Reden voor menig deskundige om tevreden achterover te hangen.

Maar Braeken-van Schaik vreesde dat er weinig reden is voor zo'n houding in een cultureel steeds pluriformere samenleving. Zij meende dat het liberale hedonisme, genieten wat je genieten kunt, misschien nog iets kan opsteken van andere culturen.

'Ik ben geen blauwkous, maar het gaat in onze kringen alleen nog maar over de individuele uiting, nooit meer over de relatie. Jongeren vonden een tijd terug verkering nog nodig om sex te hebben, daarna eisten ze minimaal verliefdheid. Maar dat hoeft nu ook niet meer. De voorlichting is steeds meer aan het versmallen. Straks is seksuele voorlichting alleen nog maar condoomvoorlichting.'

Opvallend in dit verband was ook Gijs' opmerking dat in Nederland nauwelijks onderzoek wordt gedaan naar de, mogelijk kwalijke, gevolgen van (harde) porno. Hij doelde daarmee op de nationale tolerantie, die veel weg heeft van onverschilligheid, totdat de gebruikte condooms bij de burger op de stoep liggen.

Meer discussie en meer theoretische verdieping leek menig spreker derhalve van belang. W. Gianotten, werkzaam in Rotterdam en Utrecht, stelde in dat verband voor om als hulpverlener te overwegen de hulp van surrogate partners in te roepen voor mensen die ernstige seksuele problemen hebben. Deze 'pseudo-partners' zijn eigenlijk seksuele hulpverleners. Zij leren cliënten live over hun obstakels heen te komen. 'Dat moeten getrainde mensen zijn, uitdrukkelijk geen prostituées, en dat zou in een heel goed doordachte en verantwoorde setting moeten gebeuren.'

Daarmee raakte de arts-therapeut het hart van de psychotherapeutische hulpverlening, die immers de taal als gereedschap heeft. De aanraking is, juist door veel ongelukken in het recente verleden waarin de seksuele bevrijding voorop stond, taboe geraakt. 'Maar ik moet bekennen dat er gevallen zijn waarin ik er met mijn psychotherapeutisch arsenaal niet uitkom.'

Hoe open sex tegenwoordig ook besproken wordt, de Vlaamse televisiemaker P. Jambers moest constateren dat de behoefte aan sex op televisie schier onuitputtelijk is. Zijn programma Jambers heeft vooral naam gemaakt door de aflevering over sex. 'Terwijl dat thema maar 25 keer voorkwam op 120 reportages.'