'Nederland kan geen stempel zetten'

Een maand is ontzettend kort, te kort om echt iets van het voorzitterschap te maken, meent Dick Leurdijk, VN-deskundige bij het instituut Clingendael. 'Vergelijk het met de EU. Daar zijn landen zes maanden voorzitter. Je ziet dan dat ze beleidsvoorstellen ontwikkelen, met ideeën komen. De EU-voorzitters proberen nadrukkelijk hun stempel te zetten. Het is verstandig je ambitieniveau in de Veiligheidsraad af te stemmen op dat beperkte tijdsperspectief.'

Leurdijk wijst erop dat de Veiligheidsraad actiever is dan ooit, zeker vergeleken met de Koude Oorlog. Dat maakt het lidmaatschap interessant, maar het beperkt de speelruimte van de voorzitter: de agenda is al zo vol (Kosovo, Irak, Afrika, diverse vredesoperaties), dat het moeilijk is er niet-dwingende onderwerpen aan toe te voegen.

Minister Van Aartsen heeft meegedeeld dat hij het initiatief tot beperking van de internationale handel in kleine wapens op de agenda van de raad wil zetten. Maar het is nu al duidelijk, zegt Leurdijk, dat dat niet binnen een maand tot tastbare resultaten zal leiden, laat staan tot een verdrag. Zoiets is een kwestie van jaren.

Aan het Nederlands lidmaatschap ging vorig jaar een krachtige lobby vooraf. De Grieken dongen driftig mee naar een zetel. Leurdijk: 'Toen Nederland werd gekozen, ontstond daar in Den Haag enige politieke opwinding over. Die ambitie past in de Nederlandse traditie. Ik heb de indruk dat minister Van Aartsen wel iets wil maken van het voorzitterschap. Nederland probeert zich nadrukkelijk te profileren.'

Veel van het diplomatieke werk in de raad zal deze maand gedaan moeten worden door de Nederlandse ambassadeur bij de Verenigde Naties, P. van Walsum. Hij zit daadwerkelijk de Veiligheidsraad voor. 'Maar hij moet wel gevoed worden door zijn minister', zegt Leurdijk. Van Aartsen zal medio september naar New York gaan, waar dan de Algemene Vergadering van de VN haar jaarlijkse zitting opent. Van Aartsen spreekt de assemblee toe op 21 of 22 september.

De onderzoeker van Clingendael heeft nog een ideetje voor Van Aartsen: het verzoek van het Joegoslavië Tribunaal aan de Veiligheidsraad, eind juli gedaan, om maatregelen te nemen tegen Kroatië. Zagreb weigert mee te werken aan onderzoek naar door Kroaten gepleegde oorlogsmisdrijven. 'Dat is nou echt iets voor Nederland om op te pikken.'

Maar nogmaals, het is allemaal relatief, zegt Leurdijk: 'Ik geef sowieso niet hoog op van de mogelijkheden van het lidmaatschap van de niet-permanente leden. De vijf permanente leden bepalen de machtsverhoudingen.'