Narco's geven goeie fooien

Luis Fernando slaat het ene na het andere biertje achterover. Lege blikjes en peuken gooit hij achteloos op de marmeren vloer van het mausoleum waarin zijn oma ligt begraven. 'Ik kom hier elke dag', vertelt hij. In de tombe staan wat meubels, op de tweede verdieping is een badkamer. 'Af en toe neem ik vrouwen mee', legt de 28-jarige man uit. 'Dan brengen we hier de nacht door.' Het graf heeft hem 150 duizend euro gekost. 'Valt reuze mee.'

Inderdaad is de tombe bescheiden in vergelijking met sommige andere graven op kerkhof Jardines del Humaya, in Culiacán, hoofdstad van de Mexicaanse deelstaat Sinaloa. Hier liggen drugs-bazen en hun familieleden begraven in kitscherige kerkvormige bouwwerken of in villa's met pompeuze kruizen op het dak. De in 2009 doodgeschoten drugsbaron Arturo Beltrán Leyva ligt in een wit kasteeltje met vier torens, keuken, wifi en kabeltelevisie.

Hart van de drugshandel

De airco in het mausoleum loeit, toch staat het zweet Luis Fernando op het voorhoofd. 'Ik ben al vier dagen wakker', verklaart hij. 'Soms schiet ik buiten mijn pistool leeg', zegt hij. 'Daar word ik rustig van.' Zijn ogen staan verwilderd en hij strijkt onafgebroken met een hand door zijn met gel achterover geplakte haar.

'Ik heb veel geld', mompelt hij meerdere malen. 'Wat voor werk ik doe?' De man lacht schamper. 'Wat denk je zelf? Ik doe hetzelfde werk als iedereen hier.'

Culiacán vormt het hart van de Mexicaanse drugshandel en dat is niet alleen op het kerkhof zichtbaar. Op de boulevard langs de rivier rijden geblindeerde Hummers, opzichtige Mustangs en peperdure Chevrolets. In het centrum van de stad is een hele straat volgebouwd met wisselkantoren. Volgens de hooggehakte dames die klanten naarbinnen proberen te lokken, bieden ze de gunstigste dollarkoers van Mexico.

Bij stoplichten, in de bermen en langs de rivier staan gedenktekens. Ze markeren de plaatsen waar narco's zijn doodgeschoten. Midden op de parkeerplaats van een winkelcentrum staat een groot kruis voor Edgar Guzmán. De zoon van Joaquín 'El Chapo' Guzmán, 's werelds machtigste drugsbaas, werd hier in 2008 in een vuurgevecht vermoord.

Het is niet verwonderlijk dat de drugsmaffia juist in Sinaloa groot werd. Al ruim een eeuw wordt er papaver en wiet gekweekt in deze noordelijke deelstaat. In de 19de eeuw migreerden veel Chinezen naar de regio en zij leerden lokale boeren de planten te verbouwen. Al snel reikte de faam van de kwalitatief hoogstaande producten tot ver buiten Sinaloa.

De grondleggers van het Guadalajara- kartel, het Juarez-kartel en het Beltrán Leyva-kartel zijn allemaal afkomstig uit deze regio. Ook El Chapo (de kleine) is hier geboren. Op zijn vijftiende begon hij met wiet kweken om later te gaan werken voor Miguel Félix, alias The Godfather, oprichter van het Guadalajara-kartel en bondgenoot van de Colombiaanse cocaïnehandelaar Pablo Escobar.

Nadat Félix in 1989 was gearresteerd, kwam El Chapo aan het hoofd te staan van het nieuw opgerichte Sinaloa-kartel, met als hoofdkwartier Culiacán. Sinds de drugsbaas enkele maanden geleden op spectaculaire wijze uit een zwaar-bewaakte gevangenis wist te ontsnappen, houden veiligheidstroepen een klopjacht in Sinaloa en aangrenzende staten. Drie weken geleden hadden ze hem bijna te pakken. El Chapo raakte gewond, maar wist te ontkomen.

De drugsbaas is hier voor veel mensen een held. Toen hij in 2014 werd opgepakt gingen een paar duizend mensen in Culiacán de straat op om zijn vrijlating te eisen. Kledingzaken verkopen T-shirts met zijn afbeelding erop. 'El Chapo zorgt dat er weinig straatroven zijn, dankzij hem heerst hier orde', zegt Martin Crespo, een 26-jarige basisschoolleraar. Met twee collega-docenten drinkt hij een milkshake in een modern winkelcentrum in Culiacán. 'Het Sinaloa-kartel houdt gewelddadigere kartels als de Zetas buiten de deur.'

'Het enige goede dat er in Mexico is, hebben we te danken aan de drugshandel', gaat Crespo verder. 'De narco's hebben bedrijven nodig om geld wit te wassen. Dat is goed voor de economie en biedt een hoop werkgelegenheid.' Zijn collega's knikken instemmend. 'Ze helpen ook de armoede te bestrijden', zegt een van hen. 'Dankzij hen kunnen de boeren wiet en papaver kweken, dat is een stuk lucratiever dan maïs of tomaten.'

Stoer

Sociaal psycholoog David Moreno doet onderzoek naar de narcocultuur in Sinaloa. 'Het is verontrustend', zegt hij. 'Een groot deel van de bevolking bewondert de narco's. Ze denken dat de drugshandel goed is voor de maatschappij.' Moreno heeft zich vooral verdiept in de invloed die de sterke aanwezigheid van de drugsmaffia heeft op de jeugd. 'Jongeren vinden het stoer dat Sinaloa geassocieerd wordt met drugs en geweld', zegt hij. 'Ze willen op narco's lijken en imiteren hun stijl.'

In discotheken als Kusey, in het centrum van Culiacán, doen de veelal jonge bezoekers hun best over te komen als drugsdealers. De mannen dragen poloshirtjes en mocassins en bestellen whiskey per fles. De dames gaan gekleed in minuscule jurkjes waar hun geopereerde borsten en billen uitpuilen. Op het podium staat een driekoppige band met slangenleren riemen en glitterjasjes. Ze spelen de immens populaire narcocorridos, liedjes over het leven en de 'heldendaden' van drugsbaronnen.

Dat Culiacán een van de gevaarlijkste steden is van Mexico, met in 2014 een moordcijfer van 63 per honderdduizend inwoners, daar hoor je de jongeren niet over. Volgens Moreno toont dat aan hoezeer geweld genormaliseerd is. 'Het is een gegeven, een vast onderdeel van het dagelijks leven', zegt hij. 'Ze kijken niet op van een dode meer of minder.'

Series als Narcos, te zien op Netflix, of de Mexicaanse serie Heer der Hemelen versterken die cultuur volgens Moreno. 'Het is belangrijk om de mythen te doorbreken', aldus de sociaal psycholoog. 'Narco's zijn geen weldoeners met een glamoureus leven, het zijn gewelddadige criminelen die jong sterven.'

Vooralsnog verdienen veel mensen in Culiacán een goede boterham aan de drugsbusiness. De chirrines bijvoorbeeld, muzikanten die op straat staan te wachten tot iemand ze inhuurt voor een feestje. 'Cumbia, narcocorridos, liefdesballades, u vraagt wij spelen', vertelt Fermin Velásquez (61), accordeonist in de groep Los Cuatro de la Sierra. 'Het liefst werken we voor de narco's', zegt de muzikant. 'Die geven goeie fooien.'

Het miezert. De bandleden schuilen onder een afdakje, op de grond liggen junkies te slapen. Er stopt een auto. Het raampje gaat omlaag en de inzittende onderhandelt met een corpulente gitarist die tegen een lantaarnpaal staat geleund. 'Soms zijn er schietpartijen op de feesten van de narco's', vertelt Velásquez terwijl hij met een schuin oog de onderhandelingen volgt. 'Maar over het algemeen loop je als muzikant weinig risico. Ze beschermen ons.'

Tatoeageshop

Ook Ariel Llamas (38), eigenaar van een tatoeageshop, dankt een groot deel van zijn inkomsten aan de drugsdealers. 'Ze laten me naar de gevangenis komen om tatoeages te zetten', vertelt hij. 'Ze bestellen ook wapens, vrouwen, drank en drugs. De bewaking laat alles toe.' Hij haalt zijn telefoon uit zijn zak en laat foto's zien van zichzelf omringd door zwaarbewapende types. 'Dat zijn de mannen van El Chapo', zegt hij. 'Het zijn mijn vrienden.'

Op zijn pet staat 701, het nummer van El Chapo sinds deze in 2008 op die plaats op de Forbes lijst van rijkste mensen ter wereld stond. 'Het Sinaloa kartel is goed voor Culiacán', vindt Llamas. 'Ze betalen hun werknemers een eerlijk salaris. De regering hier doet niks voor de bevolking. Ze willen dat je belasting betaalt, maar wat krijg je daarvoor terug?'

De tatoeëerder heeft ook foto's van de donkere kanten van de narco's. 'Kijk, deze jongen had gestolen. Ze hebben hem urenlang geslagen', zegt hij en toont een foto van een bloedend paars achterwerk. 'Maar je hoeft echt niet bang voor ze te zijn', verzekert hij. 'Ze vermoorden alleen mensen die het verdienen.'

Aan een drukke weg even buiten het centrum van de stad staat een met neon verlichte kapel, ter ere van Jesús Malverde, een Robin Hood-achtige bandiet die eind 19de eeuw actief zou zijn geweest in Sinaloa. Hoewel de katholieke kerk hem niet als zodanig accepteert, groeide hij na zijn dood uit tot populaire heilige. Zijn aanhangers beweren dat hij ziekten geneest en wensen doet uitkomen.

Ook de narco's dichten hem wonderen toe, blijkt uit de vele vergulde plakkaten met dankbetuigingen in de kapel. 'Dank u heer Malverde voor de geslaagde reis van Culiacán naar Chicago', staat boven een gegraveerde afbeelding van de besnorde beschermheilige. Als er een grote deal succesvol is afgesloten, nemen de narco's muzikanten, drugs en drank mee naar de kapel en feesten tot in de vroege uurtjes om hun beschermheer te danken.

'We krijgen veel donaties', vertelt Luz González. Ze is de dochter van de man die de kapel heeft opgericht en beheert het bijbehorende winkeltje. González verkoopt beelden van Malverde boven op een berg wietbladeren en dollarbiljetten. Op posters prijkt de 'narco-heilige' met machinegeweren en zakken cocaïne. 'Soms krijgen we een erfenis', aldus Gonzalez. 'Daarmee helpen we de armen.'