'Nagalim is al sinds mensenheugenis een vrij land'

Naga's vechten al sinds 1956 vrijwel onopgemerkt voor een eigen staat. Terwijl de strijd voor een onafhankelijk Kasjmir alom bekendheid heeft verworven, mede door de betrokkenheid van buurland Pakistan, heeft de strijd in Nagaland zich grotendeels aan het oog van de wereldmedia onttrokken.

Evenals 'Kasjmir' is 'Nagaland' een kwestie die bij de overdracht in 1947 van Groot-Brittannië aan India niet waterdicht was geregeld. De Naga's zijn te vinden in het uiterste noordoosten van India. Ze leven niet alleen in de Indiase deelstaat Nagaland, maar ook in de deelstaten Manipur, Assam en Arunachal Pradesh, en in buurland Birma. En dat maakt de onderhandelingen extra gecompliceerd. Naga-groepen strijden voor een groter Nagaland: Nagalim, dat alle gebieden omvat waar voornamelijk Naga's wonen. Vooral in Manipur voelen de niet-Naga's zich bedreigd.

In Amsterdam onderhandelden voor de Naga's de naamgevers van de Nationaal Socialistische Raad van Nagaland, NSCN (I-M). De I staat voor Isak Chishi Swu, voorzitter, de M voor Thuingaleng Muivah, secretaris-generaal en delegatieleider. Het was hun vierde bezoek aan Nederland. In Den Haag, waar de delegatie logeert, presenteren de twee zich als goedaardige rebellen. 'Wij zijn geen terroristen.'

'Nagalim bestaat al sinds mensenheugenis als een vrij land', verklaart Isak Swu in de lounge van hun hotel. Over de oorsprong van de Naga's is weinig bekend, maar volgens Isak Swu migreerden zij in de tiende, elfde eeuw vanuit Mongolië via China naar dit gebied. Daar wonen nu in totaal drie miljoen Naga's, van wie 95 procent christelijk is.

'De Britten beheersten maar een deel van Nagalim', vult Muivah aan. 'En ons land is nooit veroverd door de Indiërs.' Nagaland verklaarde zich een dag voor India, op 14 augustus 1947, onafhankelijk, maar de Verenigde Naties erkenden het staatje niet.

De Indiase regering sloot het gebied af voor buitenlanders. Missionarissen zouden onder de Naga's voor afscheiding hebben gepredikt. Naga-leiders werden gearresteerd en India zond troepen naar het noordoosten. Isak Swu: 'Meer dan tweehonderdduizend. Ze moordden, ze verkrachtten duizenden vrouwen en verbrandden honderden dorpen. Ze stopten dorpelingen in kampen, velen stierven van de honger, anderen vluchtten het oerwoud in.'

Op hun beurt pakten de Naga's in 1956 de wapens op. Volgens de NSCN zijn er in de periode 1954-'64 150 duizend Naga's omgekomen, door de strijd, honger en ziektes. Een aantal dat niet door andere bronnen wordt bevestigd.

In 1964 werd voor het eerst een staakt-het-vuren overeengekomen, maar de daarop volgende vredesbesprekingen vlotten niet. Tot 1975. Toen tekenden de Nationale Naga Raad (NNC) en de Indiase regering een akkoord. De NNC legde de wapens neer.

Maar Muivah, destijds secretaris-generaal van de NNC, weigerde te tekenen. Ook Isak Swu, destijds penningmeester, wees het akkoord af. Beiden hadden jarenlang met hun strijders in China gezeten. Ze zagen het akkoord als verraad. Met de NSCN betraden Isak Swu en Muivah in 1980 opnieuw het strijdtoneel. De toevoeging (I-M) kwam in 1988, toen de factie-Khaplang zich afscheidde. De rebellen streden niet alleen tegen 'bezetter' India, maar raakten ook onderling slaags.

Muivah (in de Indiase pers omschreven als een 'hardcore rebel'): 'India zegt dat we terroristen zijn. Maar Indiase generaals die hier waren, hebben verklaard dat de Naga's nooit terreur-tactieken gebruikten. We hebben de Indiërs die we gevangen namen, nooit gemarteld.' Isak Swu: 'We hebben nooit burgers gedood. De hemel is onze getuige.'

Inderdaad, luitenant-generaal S.S. Grewal, commandant van het Derde Korps, heeft de Naga-rebellen ooit een 'waardige vijand' genoemd. Als een officier de dorpelingen niet lastig viel en van de vrouwen afbleef, dan lieten ze hem met rust. 'Vroeger vielen de rebellen geen onschuldige burgers aan en doodden ze niet op zondag', zei ook de baptistische voorman V.K. Nuh in 1997 in het weekblad India Today. Maar helaas, van deze houding is volgens hem niet veel meer over bij de jongste lichting rebellen.

Sinds 1995 praten Muivah en Isak Swu met de Indiase autoriteiten. Sinds 1997 geldt een staakt-het-vuren. Maar vier jaar onderhandelen heeft geen akkoord opgeleverd. De partijen lijken niet verder te zijn gekomen dan het bespreken van randvoorwaarden. In juni dit jaar behaalden Muivah en Isak Swu een overwinning aan de onderhandelingstafel: het staakt-het-vuren gold zonder territoriale beperkingen, dus ook in gebieden buiten Nagaland waar Naga-rebellen actief zijn.

Deze uitbreiding van het bestand leidde echter tot gewelddadige protestacties in Manipur. Het parlementsgebouw ging in vlammen op. In deze deelstaat wonen in vier van de zes districten veel Naga's. Muivah zelf komt uit Manipur. De niet-Naga's, met name de Meitei's in de centraal gelegen Imphal Vallei, vrezen dat deze bestandsuitbreiding de voorbode is van een groter Nagaland, en dus een veel kleiner Manipur.

'We kunnen ons hun angsten wel voorstellen', zegt Muivah. 'Maar het is slechts een staakt-het-vuren, meer niet. En de emoties van de Meitei's mogen toch niet beslissend zijn voor het lot van de Naga's? Als de Meitei's bij India willen horen, oké, maar dan hoeven wij toch niet mee?'

De meeste Meitei's zijn hindoe. Volgens Muivah hebben ze christelijke instellingen in Manipur gesloten. 'De kerken nog niet, maar er zijn hier hindoe-fanatici actief. Ze willen onze beschaving en ons geloof kapotmaken. Hoe kan er dan harmonie zijn tussen de twee volkeren?'

Eind juli zwichtte de Indiase regering voor de Meitei-druk. Ze schrapte de woorden 'zonder territoriale beperkingen' uit de overeenkomst met de NSCN (I-M) over het staakt-het-vuren. Tot woede van Isak Swu en Muivah. In Manipur zijn het nu de Naga's die protestacties voeren.

Isak Swu en Muivah zijn nog ver van hun doel, een onafhankelijk Nagaland. India peinst er niet over. Ook de Naga-onderhandelaars tonen zich weinig buigzaam. Isak Swu: 'Een oplossing binnen de Indiase Unie is er niet. Geen enkele Naga accepteert dat, alleen de verraders.'