Naar de stembus
De stembussen zijn geopend. Vanavond is bekend hoe de nieuwe politieke verhoudingen liggen, nadat in de nacht van 19 op 20 februari het kabinet-Balkenende IV was gevallen....
In algemene zin kan worden vastgesteld dat de belangrijkste thema’s – economie, gezondheidszorg, sociale zekerheid – goed bediscussieerd zijn. Ook over integratie en immigratie is het veel gegaan. Geklaag dat de campagne niet inhoudelijk zou zijn geweest, is dan ook misplaatst. De dag- en weekbladen hebben vele pagina’s gewijd aan de partijprogramma’s, de tv-debatten waren vaak enerverend. Voor zover het over personen ging, mag niet vergeten worden dat deze verkiezingen ook over leiderschap gaan. De zittende minister-president lijkt immers uitgeregeerd.
Het CDA, met 41 zetels nu de grootste partij in de Kamer, wacht volgens de door de Volkskrant gevolgde peilingen van TNS Nipo een forse daling, tot een zeteltal laag in de 20. Die daling is niet abrupt. Al sinds december 2008 is de partij in een neerwaartse beweging. CDA-leider Jan Peter Balkenende is een goede campaigner – al maakte hij met onder meer ‘u kijkt zo lief’ ook fouten –, met bewonderenswaardige strijdlust, maar over zijn rol als premier is het electoraat kennelijk zo ontevreden dat ‘JP’ geen trendbreuk lijkt te bewerkstelligen.
De PvdA, nu 33 zetels, maakte in maart met de leiderswissel van Wouter Bos naar Job Cohen een sprong naar 35 virtuele zetels. Maar voor Cohen lijkt de campagne te kort om het onzekere begin (‘ik heb die cijfers nu niet paraat’) en de daling daarna te corrigeren, al is een winst op het laatste moment nog zeker niet uitgesloten.
De PVV, in de Kamer 9 zetels maar eind vorig jaar gepeild als de grootste partij, heeft veel goodwill bij haar kiezers verspeeld door niet deel te nemen aan de colleges in Den Haag en Almere. Daar haalde de partij grote winst bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart. Meteen erna begon de daling bij de PVV en de stijging van de VVD. PVV-leider Geert Wilders heeft dat in de debatten niet kunnen repareren, al zou de voorspelde verdubbeling tot ongeveer 18 zetels voor een nieuwe partij – los van haar ideeën – een prestatie van formaat zijn.
De VVD zou stijgen van 22 naar zo’n 35 zetels, een enorme sprong, maar met de PvdA op haar hielen. Partijleider Mark Rutte heeft effectief campagne gevoerd met het economische VVD-profiel, is een sterk debater en ontloopt soepel de ongemakkelijke vragen die zijn partijprogramma ook oproept.
Bij de kleinere partijen is het beeld gemengd. GroenLinks en D66 lijken in de slotfase niet geplust te hebben, ondanks sterke lijsttrekkers. Wel worden zij een stuk groter dan ze nu in de Kamer zijn: van respectievelijk 7 en 3 zetels naar beide rond de 10. De nieuwe SP-leider Emile Roemer is bezig met een sterke opmars die voor de SP (nu 25 zetels) het voorspelde verlies nog aardig lijkt te kunnen beperken. CU, SGP, Partij voor de Dieren en Trots op Nederland zullen zich ongeveer stabiliseren.
De laatste dagen wilde geen tv- of radioprogramma het zonder politicus stellen. Dat is mooi. Het wachten is nu op de zwevende, niet te peilen kiezer en op een hopelijk hoge opkomst.
Reageren? volkskrant.nl/commentaar
