Na drie jaartijd voornieuweombudsman

Vanaf maandag zit achter dit bureau Theo Klein, 54 jaar. Hij kan bogen op een brede journalistieke ervaring van meer dan 34 jaar. Hij heeft, zoals journalisten onderling de beroepservaring plegen te duiden, 'veel met zijn poten in het bluswater gestaan'.

Bij de Volkskrant is hij onder meer chef van de Haagse redactie geweest, chef van de nieuwsdienst en van de verslaggeverij. De laatste jaren was hij actief als algemeen verslaggever.

Toch weer iemand uit 'eigen gelederen' dus. Dit feit was de afgelopen drie jaar regelmatig voor lezers aanleiding om hun twijfel te uiten over de onafhankelijkheid van de ombudsman. Hoezo onafhankelijk, is de redenering, als je door je baas wordt aangesteld en betaald en vervolgens over je vroegere collega's moet oordelen, ook al zijn ze dan officieel geen collega meer?

Op zich was en is die twijfel wel te begrijpen, maar er is geen reden voor. De afspraken die drie jaar geleden zijn gemaakt, regelen ook nadrukkelijk de onafhankelijkheid. Zeker zo belangrijk is het feit dat ze door de hoofdredacteur ook daadwerkelijk worden nageleefd. Ik heb drie jaar de lezers vrij en publiekelijk kunnen duidelijk maken wat er zoal misging bij de Volkskrant. Hij heeft me geen strobreed in de weg gelegd.

Bij de introductie van mijn opvolger komt het me nuttig voor om nog eens kort het doel en de taken van de ombudsman te noemen; al was het alleen maar voor de lezers die er de laatste jaren zijn bijgekomen.

De hoofdredacteur wil met de ombudsmanfunctie de kwaliteit en nauwkeurigheid van de redactie vergroten en daarmee de geloofwaardigheid verbeteren van de Volkskrant. De lezers krijgen zo een betere mogelijkheid om met de redactie te communiceren.

Omdat het de krant ontbrak aan een heldere klachtenbehandeling over de journalistieke inhoud, is gekozen voor een ombudsman die zelfstandig onderzoekt of de redactie haar werk doet volgens algemene journalistieke normen; of ze zorgvuldig genoeg is en de normen hanteert die zijn vastgelegd in bijvoorbeeld het stijlboek van de Volkskrant en andere interne regels. Of in al of niet ongeschreven journalistieke normen en waarden

Je zou hem een 'kleine zelfstandige' kunnen noemen. Niemand kan hem opdrachten geven, ook de hoofdredacteur niet; en de redactie is verplicht hem alle informatie te geven die hij wenst.

De wekelijkse column over de klachten en over de ervaringen van en met de lezers wordt weliswaar vooraf, maar uitsluitend ter kennisneming, gegeven aan de hoofdredacteur en aan redacteuren die erin worden genoemd. Om het beeld van zelfstandige onderzoeker helder te houden, wordt de ombudsman bijvoorbeeld ook niet door iemand van de redactie vervangen bij ziekte of vakantie.

Voor mijn opvolger hoop ik dat u weer voluit gebruik maakt van deze bijzondere mogelijkheid om de redactie verantwoording te vragen voor wat ze doet. Maandelijks hebben zeventig tot negentig lezers via telefoontjes, e-mail, brieven of faxen gereageerd met suggesties, opmerkingen of klachten. De kritiek blijkt helaas regelmatig gerechtvaardigd; ze komt overigens, zo is mijn ervaring, meestal voort uit grote betrokkenheid van de lezers bij de krant.

Nu wilt u ongetwijfeld weten wat de belangrijkste kritiekpunten van de afgelopen drie jaar zijn geweest en waarmee de ombudsman, of liever de redactie, heeft geworsteld. Dat ga ik u volgende week zaterdag proberen te vertellen in mijn laatste column, niet op deze vaste plek op de U-pagina, maar voor die bijzondere gelegenheid op de Forum-pagina.