bellen metcorrespondent remco andersen
‘Na 16 jaar Merkel bepalen aanstaande Duitse verkiezingen de nieuwe koers van het machtigste EU-land’
Duitsland telt de dagen tot de Bondsdagverkiezingen af. Zondag gaat het land naar de stembus om een opvolger van Angela Merkel aan te wijzen. We bespreken de peilingen met Remco Andersen, die zijn Duitse correspondentschap aftrapt met deze verkiezingen.
Zondag kiest Duitsland een nieuw parlement. Dat zittend bondskanselier Angela Merkel (CDU) niet zal terugkeren, weten we al langer. De grote vraag is: wie volgt haar op?
‘De sociaaldemocratische SPD van Olaf Scholz ligt al een tijdje behoorlijk op koers. Die partij staat een paar procentpunten voor op de CDU. Het verschuift steeds een beetje. Als ik naar de meest recente peiling kijk, staat de SPD op 25 procent en de CDU op 22 procent. Daar maken ze zich bij de CDU natuurlijk grote zorgen over.
‘In het Duitse parlement zitten maar zeven partijen. De kiesdrempel is hier 5 procent. Als wij in Nederland datzelfde systeem zouden hebben, was er geen SGP, geen ChristenUnie, geen JA21 en geen Bij1. Op een haar na zouden we ook geen GroenLinks en Forum voor Democratie in de Tweede Kamer hebben.
‘Elke avond zijn er hier debatten tussen de partijen. Zondag was een belangrijk treffen tussen de aanvoerders van de drie grootste partijen: Annalena Baerbock van de Groenen, Armin Laschet van de CDU en Scholz van de SPD. Die laatste kreeg duidelijk de meeste sympathie van de kijkers.’
Om welke thema’s draaien deze verkiezingen?
‘Het gaat hier heel veel over het klimaat – veel meer dan in Nederland. De Duitsers zijn zich enorm bewust van het belang daarvan. Onder jongeren zijn daarom de SPD en zeker de Groenen heel populair. Maar de ingrijpende gevolgen van klimaatbeleid zijn hier ook tastbaarder. Neem bijvoorbeeld de bruinkoolmijnen in deelstaat Saksen-Anhalt. Om de klimaatdoelen te halen, moeten die in groten getale gesloten worden. Maar dan staan een heleboel werknemers op straat. Daar maken veel mensen zich zorgen over.
‘Duitsland is meer dan Nederland verdeeld in kampen vóór en tégen de auto. Op feestjes kunnen mensen daar ruzie over krijgen. Ik sprak een echtpaar uit Saarland, het hartland van de CDU. Zij zeiden: als we op de Groenen stemmen, moeten we straks allemaal elektrisch rijden. Dan wordt het leven flink duurder.
‘Ook over kernenergie is Duitsland sterk verdeeld. Nog meer dan in Nederland is dat hier controversieel. Maar aan de rechterkant van het spectrum zijn nu partijen die daar wel graag mee aan de slag willen.
‘Een ander heel belangrijk thema is digitalisering. Duitsland, zeker de overheid hier, loopt hopeloos achter op dat gebied. Voor een Nederlander is dat echt opvallend. Ik krijg soms nog mails met een faxnummer om iets te bevestigen. De liberale FDP maakt zich bijvoorbeeld hard om Duitsland eindelijk de 21ste eeuw in te loodsen. Aan de andere kant zijn Duitsers heel allergisch voor dataverzameling. Veel mensen vinden de digitalisering van diensten toch ook een beetje eng.’
Maakt het voor Nederland uit welke kandidaat wint?
‘Natuurlijk maakt dat uit. Na zestien jaar Merkel zijn mensen Duitsland met haar gaan associëren. Je weet nauwelijks meer hoe Duitsland er voor haar bondskanselierschap uitzag. Maar Merkel ís niet Duitsland, en haar CDU is ook geen Merkel. De partij wordt zowel vanaf links als rechts belaagd.
‘Een aantal maanden geleden leek het erop dat de Groenen de grootste zouden worden. Zij hebben vergaande klimaatplannen. Maar Baerbock is een nogal onervaren bestuurder.
‘Zoals het er nu naar uitziet, krijgen we geen grote verschuivingen. De Groenen liggen duidelijk op de derde positie. Of de SPD of de CDU de grootste wordt, maakt voor Nederland minder uit, denk ik. Beide zijn bestuurspartijen met een lange staat van dienst, die ook internationaal goed de weg weten. Zij zullen geen rare bokkensprongen maken.’
Je begint je correspondentschap met deze verkiezingen. Wat voor beeld heb je de afgelopen dagen van Duitsland gekregen?
‘Mijn indruk is wel dat de Duitse kiezer zich hier meer bewust is van zijn rol in het democratische proces. De verkiezingen leven erg: mensen denken goed na over de thema’s die ze belangrijk vinden en op wie ze vervolgens stemmen. Maar ze worstelen daar ook wel mee.
‘Er vinden zondag meerdere verkiezingen plaats. In mijn woonplaats Berlijn heb je ook de verkiezingen van de deelstaat en van de lokale gemeenten. Ik zie hier veel meer verkiezingsposters dan in Nederland. Ik krijg de indruk dat men zich er hier toch meer mee bezighoudt dan in Nederland.
‘Als journalist is het voor mij super interessant om hier te zijn. Ik ben nu drie weken in Duitsland, waarvan anderhalve week werkzaam. Het is meteen een vuurdoop. Het zijn historische verkiezingen die, na zestien jaar Merkel, de koers bepalen van wat in mijn ogen het machtigste land in de Europese Unie is. Dat is enorm genieten.’
