N-Korea: Libieen voorbeeld

Gaat het internationale zwarte schaap Noord-Korea eindelijk bewegen? Nu Libiichzelf onlangs verrassend uit zijn isolement heeft verlost, door de pogingen tot een kernwapenprogramma op te geven en internationale inspecteurs te verwelkomen, zou de kans kunnen groeien dat de Noord-Koreaanse leider Kim Jong Il ook langzamerhand eieren voor zijn geld kiest.

De vraag staat centraal bij nieuwe zespartijen-onderhandelingen, die woensdag in Peking beginnen. De eerste reactie van de Geliefde Leider aller Noord-Koreanen op de beweging van zijn voormalige collega uit de 'As van het Kwaad', kolonel Moammar Kadhafi, was niet al te bemoedigend. 'Dit is de lichtzinnigheid van gekken (...) Wie enige verandering verwacht van de zijde van de Democratische Volksrepubliek Korea is even dwaas als degene die regen verwacht bij onbewolkte hemel', luidde het even poetische als geharnaste commentaar uit Pyongyang.De ontmoeting in Peking, waaraan naast Noord-Korea, China en de VS ook Rusland, Japan en Zuid-Korea meedoen, zal gelet op die toonzetting niet meer worden dan een nieuw klein stapje op het lange pad dat uiteindelijk tot een normalisering van Noord-Korea moet leiden. Het standpunt van het Noord-Koreaanse regime dat het alleen bereid is tot het begin van een gesprek over ontmanteling van zijn kernwapenprojecten indien de Amerikanen eerst met een grote zak geld over de brug komen lijkt ervoor garant te staan dat er deze week al winst wordt bereikt als de gesprekken een vervkrijgen.

Het feit dat er in Peking zes partijen aan tafel schuiven is een indicatie van het belang dat de regio hecht aan de beheersing van het dolende regime-Kim. De Amerikanen weten inmiddels dat ze op hun eentje in Noord-Korea geen zaken kunnen doen. De vorige keer dat de VS het probeerden kwamen ze bedrogen uit, en aan een herhaling van die pijnlijke ervaring heeft Bush, zeker in dit verkiezingsjaar, geen behoefte.

Kim is met een adembenemende koorddansact bezig, zo omschreef de Amerikaanse analist Marcus Noland, auteur van het boek Korea na Kim Jong Il, de impasse in Noord-Korea onlangs. Hij heeft Amerikaanse miljarden nodig om te overleven, maar is ervan overtuigd dat hij zijn kernwapens en raketten eigenlijk niet kan opgeven. Het is zijn enige troefkaart in het onderhandelingsspel. Levert hij die in, zoals de Amerikanen eisen, dan kan het voor de Geliefde Leider zomaar afgelopen zijn.

Kim is thuis druk bezig zijn positie te verstevigen. Hij is hervormingen begonnen die Noord-Koreanen wat meer economische vrijheid geven, terwijl tegelijk de krijgsmacht in het kader van de 'moderniseringscampagne' lof krijgt. Met steun van de militaire kaste en de nieuwe ondernemers hoopt Kim zijn toekomst te verzekeren, als tegenwicht tegen de gestaag verder groeiende onderklasse van arme landgenoten.

Het zespartijenoverleg zal Kim er op termijn van moeten overtuigen dat het blufpoker met kernwapens voorbij moet zijn, wil Noord-Korea's uit het isolement raken en echte economische modernisering een kans krijgen. Diplomatieke dwang kan alleen werken als de dictator zijn vangnet in de regio kwijtraakt.

Volgens Noland hebben de Amerikanen echter nog maar weinig terreinwinst geboekt bij degenen die het net vasthouden. In Zuid-Korea is men het er niet over eens wat de juiste aanpak van de noordelijke buren moet zijn. De kans lijkt groot dat Seoul zal proberen Kim op te blijven vangen uit angst voor rampen die de ZuidKoreaanse economie verstoren, tenzij de Zuid-Koreaanse kiezers een draai naar de oppositie maken bij de komende parlementsverkiezingen.

China is moe aan het worden van het halsstarrige gedrag van Kim, maar Peking is nog niet zover dat het hem laat vallen. Peking is bang dat een grote crisis tot een vloed van Noord-Koreaanse vluchtelingen zal leiden. Ook voelt het niets voor de optie dat er ooit Amerikaanse troepen dichterbij zijn grenzen komen, mocht er na een ineenstorting van het regime van Kim een verenigd Korea ontstaan.

Noland taxeert dat de VS Peking daarom garanties moeten geven over de toekomstige plaats van zijn troepen. Ook zal er een geloofwaardige oplossing moeten worden gevonden voor de vluchtelingenkwestie. Die zal verder moeten gaan dan plannen om het voor Noord-Koreanen eenvoudiger te maken asiel te krijgen in Amerika. Om Peking over de streep te trekken zal er geld op tafel moeten komen voor vluchtelingenkampen bij de grens.

Het probleem aan Amerikaanse zijde is echter dat de regering-Bush China van meet af aan als een strategische concurrent heeft beschouwd en niet bereid is gebleken om dergelijke samenwerking te beginnen. Inmiddels heeft Washington de handen vol aan Irak, en ontbreekt de politieke motivatie om alsnog in beweging te komen. Wie goed nieuws over Noord-Korea verwacht, kan maar beter veel geduld hebben.