Muur met klaphekjes

Aan de bar van de Twice A Brewed Inn, donkerbruine pub in een uithoek van Engeland, worden over en weer adviezen gegeven. 'Je klimt over die stile en dan ga je twee mijl langs de muur. Daar moet je er weer vanaf.'

'Hoe lang doen jullie erover?' 'Zes dagen.' 'Heel knap, we doen het in acht dagen. En ik had na twee dagen al blaren.' In de eeuwenoude herberg klinkt dagelijks soortgelijk geroezemoes. Wandelaars genieten ' s avonds van een pint bitter na een etappe te hebben voltooid van de lange-afstandswandeling langs Hadrians Wall, de Muur van Hadrianus, op de grens van Schotland en Engeland.

De volgende ochtend zitten ze gezamenlijk aan een full English. Daarna gaan de khaki-broeken en bergschoenen aan, worden pleisters geplakt en rugzakken omgebonden. Plukjes bijna identiek geklede wandelaars vertrekken achter elkaar voor een nieuwe etappe van klimmen en dalen. 'Zullen we vandaag samen lopen?'

Wie bijvoorbeeld de pelgrimsroute van Winchester naar Canterbury kiest, komt soms dagen niemand tegen, maar dat zal langs de Muur van Hadrianus niet gebeuren. De wandeling langs de door de gelijknamige Romeinse keizer tussen 122 en 128 jaar na Christus gebouwde muur is in korte tijd uitgegroeid tot de populairste van het land. De redenen zijn simpel: de wandeling is relatief kort (135 kilometer), voert langs historische bouwwerken en door een ruig landschap met de mooiste vergezichten van Engeland.

Bovendien krijgen wandelaars in talrijke musea, afgravingen en forten een lesje Romeinse militaire geschiedenis, Romeinse eetcultuur, Romeinse bouwkunde, ceremonies, geneeskunde en zelfs antieke bordspelen -Ludus Duodecim Scriptorum en Ludus Latrunculorum.

'Wat hebben de Romeinen voor ons gedaan, behalve het bouwen van een toeristische attractie, het verbouwen van kruiden en het aanleren van spelletjes?', parafraseert een wandelaar een oneliner uit de Monty Python-film Life of Brian. Wandelaars deinzen er niet voor terug zich Romeinse namen aan te meten. 'Ik heet al zes dagen Liberalis.' 'Ja, en ik heet Asterix!.'

De versterking van Hadrianus is een heidens pelgrimsoord geworden sinds het in 2003 gepromoveerd werd tot een National Trail. Een lange afstandswandeling langs de muur is tegenwoordig iets wat je een keer in je leven moet hebben gedaan. Zeker als wandelaar en dat zijn de Britten bij gebrek aan fietspaden bijna allemaal. Jaarlijks lopen nu 200 duizend wandelaars de route, tien keer zoveel als bij de opening nog werd gedacht.

Niet alle archeologen zijn blij met de stormloop. Nogal wat wandelaars slaan de countryside code om niet over de muur zelf te lopen in de wind, zodat het bouwwerk erodeert. Maar ook de paden lijden er onder. Van vele paden is de in het natte klimaat zo kwetsbare vegetatie totaal platgetrapt.

De B & B's, herbergen, campings en hotels varen er echter wel bij. Zelfs in de toeristenonvriendelijke maanden - als de koude de wandelaars hevig teistert - is bijna geen accommodatie te krijgen.

In de Twice Brewed Inn zijn vanavond negen van de twaalf kamers bezet door Britse wandelaars. Verder zijn er twee Noren en een Australische vrouw (die overigens niet wandelt maar met de streekbus Engeland doorkruist).

De herberg ligt bij Haltwhistle ergens tussen Carlisle en Newcastle. Het is een van de meest afgelegen plaatsen van het land, maar pretendeert desondanks het middelpunt van het eiland Groot-Brittannië te zijn. De Twice Brewed Inn tapt zijn eigen biertje - een beetje zurige bitter - die alle klanten even willen proberen om daarna toch maar over te stappen op een pils.

De 58-jarige Tom Hanblin uit Newcastle zit samen met zijn 57-jarige vriend Dave Wardle aan de bar. 'Vroeger speelden we golf. Maar nu hebben we wandelen ontdekt. We doen acht dagen over de 84 mijl - elke dag ruim tien mijl. Dat lijkt niet veel, maar het is een zware wandeling. De grote kunst is blaren te voorkomen, want als je die krijgt is de lol eraf.'

De mannen zijn nu drie dagen onderweg. 'Tot nu toe is het goed te doen. We beginnen om negen uur en zijn ' s middags om half vier altijd bij de eindbestemming. Meestal moet je een stukje van het pad af om je guesthouse of B & B te vinden.'

Alle B & B's en guesthouses langs de route zijn afhankelijk van de wandelfreaks. 'Wie Hadrian's Wall wil lopen, moet zich goed voorbereiden', zegt Tom Hanblin. 'Al maanden van tevoren moeten onderkomens worden geboekt, want anders kun je het vergeten.' En er moet natuurlijk worden getraind. Hanblin wil niet zeggen dat hij aan wall fever lijdt, maar hij denkt dat het niet de laatste keer is dat hij deze route zal lopen.

Historici debatteren nogal eens over de functie van de muur in de Romeinse tijd. Hadrianus zou de muur opgetrokken hebben als een versterking die het Romeinse rijk moest beschermen tegen in Schotland wonende barbaren, de zogenoemde Picten. Voor een deel was het ook een echte versterking - drie meter breed en vier tot vijf meter hoog met forten die nog geen mijl van elkaar waren verwijderd - maar naar het westen toe werd het meer een afscheiding en uiteindelijk slechts een wal van turf die door een argeloos schaap zou kunnen worden overgestoken. Sommige historici beweren dan ook dat de muur meer een symbool van macht was dan een echt verdedigingswerk.

De muur vormde drie eeuwen lang de noordgrens van het Romeinse rijk in Britannia. Daarna raakte het bouwwerk in verval. De muur werd voor een groot gedeelte afgebroken en de stenen werden gebruikt voor het bouwen van huizen. De van turf opgetrokken wal aan de westkant verdween in de open haard van de lokale bevolking. Pas in de negentiende eeuw raakte het land zich bewust van het historische belang van de muur. Langzaam werden pogingen gedaan de rest van de muur te behouden, de forten te restaureren, het landschap te beschermen en de vele marktplaatsen langs de route toeristisch te ontwikkelen.

Unesco bombardeerde de muur tot een Werelderfgoed. Maar het zou tot 2003 duren voordat een aaneensluitende wandelroute langs de muur kon worden geopend. Liefst tien miljoen euro aan investeringen was nodig om grondbezitters schadeloos te stellen, overpad te regelen, delen van de muur zelf te herstellen en klaphekjes, bruggetjes en overstaphekjes (stiles) aan te leggen.

De National Trail sterkt zich nu uit van kust naar kust: van Wallsend in het oosten naar Bownesson-Solvay in het westen. Aan de westkant is geen muur meer te vinden. Het beste en hoogste deel van de muur is te vinden in het midden (waar de Twice Brewed Inn staat).

De wandeltocht langs de muur begint voor het merendeel bij Wallsend in Newcastle, hoewel een deel de tegenovergestelde richting kiest. In Newcastle zelf moet flink worden gepuzzeld langs de Tyne om de juiste route te vinden. Na tien kilometer maakt de bebouwing plaats voor de countryside. Daarna wijst de weg zich vanzelf, ook omdat andere wandelaars meestal in zicht zijn en al te graag de weg willen wijzen.

De route is niet eenvoudig. Er moet worden geklommen over gemene rotsen, trappetjes en smalle paden of er moet worden overgestoken over landerijen. Iedereen klaagt onderweg over blaren.

'Marcheer of ga dood, legionairs', zo beveelt een leider zijn groep.

Onder de wandelaars heerst grote solidariteit. Iedereen heeft dezelfde uitdaging. ' s Avonds komt men elkaar tegen op een camping, een B & B of een herberg.

Onze kamer kijkt uit over het meest imposante gedeelte van de enkele honderden meters verder gelegen muur - de Steel Rigg. Wie er bij ondergaande zon naar toeloopt, voelt in de avondstilte de zware romantiek van de muur. Het grimmige monument geeft een band met de natuur en historie. In de buurt is na een klimmetje ook de 'Robin Hood Tree' te vinden, de boom die werd gebruikt in het begin van de kaskraker Robin Hood met Kevin Costner.

Morgen wacht een nieuwe nietsontziende etappe. Wie echt niet meer wil of de pijn van open blaren niet meer kan verdragen, heeft een alternatief. Er kan een rustdag worden ingelast. En tegenwoordig rijdt er ook een bus langs Hadrian's Wall, waar je voor een vast tarief vrij in-en uit kan stappen bij alle monumenten.

Het is bijna te verleidelijk.