Nieuws
Moordenaar van Thomas Sankara, de ‘Che Guevara van Afrika’, na 34 jaar eindelijk voor de rechter
Na 34 jaar moet oud-president Blaise Compaoré van Burkina Faso maandag eindelijk voor de rechter verschijnen voor de moord op zijn voorganger, de legendarische socialist Thomas Sankara.
Sankara wilde ‘de Afrikaanse mentaliteit dekoloniseren’ en afrekenen met het imperialisme. De ‘Che Guevara van Afrika’, zo werd de jonge charismatische revolutionair Sankara genoemd die in 1987 werd vermoord bij een staatsgreep door zijn opvolger en voormalige beste vriend Blaise Compaoré. Vermoed is altijd dat oud-kolonisator Frankrijk de coup had georkestreerd om zo zijn economische belangen veilig te stellen.
Nu 34 jaar later moet de 70-jarige Compaoré die 27 jaar aan de macht was in Burkina Faso, eindelijk voor de militaire rechtbank verschijnen in de hoofdstad Ouagadougou op verdenking van moord op zijn nog immer geliefde voorganger. Compaoré die sinds zijn aftreden in 2014 als balling in Ivoorkust woont, heeft namens zijn advocaten gezegd maandag niet aanwezig te zijn bij wat hij noemt ‘een politiek proces’.
De huidige Burkinese president Roch Marc Kabore die in 2015 aan de macht kwam na een volksopstand tegen de dictatuur van Compaoré, beloofde direct bij zijn aantreden gerechtigheid te zoeken voor de moord op Sankara. Compaoré zou zich immers niet meer kunnen verschuilen achter immuniteit nu hij president-af was. Toch heeft het nog zes jaar geduurd voordat Compaoré en zijn dertien medeverdachten voor de rechter konden worden gesleept. Ze worden aangeklaagd voor medeplichtigheid aan moord, het laten verdwijnen van lichamen en het in gevaar brengen van de staatsveiligheid. Compaoré heeft altijd alle betrokkenheid ontkend.
De marxist-leninist Thomas Sankara kwam in 1983 op 34-jarige leeftijd aan de macht. In navolging van zijn socialistische voorbeelden, zoals Fidel Castro in Cuba en de eerste Tanzaniaanse president Julius Nyerere, zorgde hij voor beter onderwijs en huizen, vaccinatiecampagnes en ondersteuning van boeren zodat het land qua voedsel zelfvoorzienend werd. Ook maakte hij een einde aan vrouwenbesnijdenis, gedwongen huwelijken en polygamie. Hij nationaliseerde alle bodemschatten en weerde elke buitenlandse bemoeienis. In 1984 veranderde hij de naam van het land van Opper-Volta naar Burkina Faso, wat ‘land van de oprechte mensen’ betekent.
Sankara past in het rijtje veelbelovende intellectuele Afrikaanse leiders die na de onafhankelijkheid probeerden af te rekenen met koloniale bemoeienis en een oplossing zagen in het marxisme/socialisme en de Afrikaanse eenheidsgedachte. Dit zogeheten pan-Afrikanisme was in de jaren vijftig ingezet door Kwame Nkrumah uit Ghana. Nkrumah bewerkstelligde dat zijn land, de voormalige Britse Goudkust, in 1960 als eerste Afrikaanse land zijn onafhankelijkheid kreeg. Hij wordt nog steeds op handen gedragen, ondanks zijn autoritaire trekken in de laatste fase van zijn regeerperiode. In 1966 werd hij afgezet, naar verluidt met steun van het Westen.
Opvallend veel van deze generatie intellectuele leiders in Afrika hebben hun vrijage met het socialisme en de gedeelde afkeer van het westerse imperialisme met de dood moeten bekopen. Westerse landen zagen hun economische belangen in gevaar komen en vreesden bovendien ten tijd van de Koude Oorlog voor te nauwe betrekkingen met hun aartsrivaal: de Sovjet-Unie. Zo werd Patrice Lumumba, de eerste democratisch verkozen premier van Belgisch Congo in 1961 vermoord, zeer waarschijnlijk met hulp van de CIA, de Belgen en het Verenigd Koninkrijk.
Amilcal Cabral, de bewonderde leider van de Afrikaanse nationalistische beweging in Guinee-Bissau en de Kaapverdische Eilanden werd in 1973 vermoord, vlak voor de onafhankelijkheid, door de Portugese geheime politie. Eenzelfde mysterieus lof troffen vele andere vrijheidsstrijders onder wie ook Steve Biko, de bekende voorvechter van burgerrechten in Zuid-Afrika, in 1977 onder het Apartheidsregime.
De geheimen rond de dood van Thomas Sankara hebben een diepe wond achtergelaten in Burkina Faso dat onder de corrupte en autocratische regering van Compaoré richting de economische afgrond werd geduwd. ‘Deze rechtszaak gaat een einde maken aan alle leugens, hopelijk krijgen we een vorm van waarheid. Maar deze rechtszaak zal onze dromen niet kunnen herstellen’, zei Halouna Traoré, een voormalig ‘kameraad’ van Sankara en een overlevende van de staatsgreep in een tv-interview deze week.
Traoré: ‘De rechtszaak dwingt ons om in de spiegel te kijken, om te zien welk kwaad we onszelf hebben aangedaan met betrokkenheid van het buitenland. Want hoewel de fysieke staatsgreep hier in Burkina Faso plaatsvond, hij was besteld van buitenaf.’
