Moord in Irak? Dat laat Defensie zich niet zomaar in de schoenen schuiven

Goedemiddag,
Het Nederlandse leger laat zich niet zomaar betichten van moord, zo werd vandaag duidelijk, ook niet als het in strikt juridische zin is bedoeld. Intussen probeert het kabinet u te verleiden tot de aanschaf van een elektrische auto.

Hier zijn uw Dagkoersen. Deze politieke nieuwsbrief van maandag tot en met donderdag per e-mail ontvangen? Vink dan hier ‘Volkskrant politiek’ aan.

GESPREK VAN DE DAG
Moord in Irak

Het Openbaar Ministerie zal zich vooraf niet hebben gerealiseerd hoeveel het overhoop zou halen met de huishoudelijke mededeling dat de Denk-Kamerleden Selçuk Öztürk en Farid Azarkan niet worden vervolgd wegens hun uitlatingen over de burgerslachtoffers in Irak.

Voor wie het alweer vergeten was: in het toch al tumultueuze Kamerdebat over het zo ongelukkig verlopen bombardement in Hawija door de Nederlandse luchtmacht sprak Öztürk enkele keren van moord: ‘Er zijn moorden gevallen (...) er zijn mensen vermoord daar.’ Waarna hij toenmalig dienstdoend minister Hennis van Defensie een ‘lijkenverstopper’ noemde. ‘Zij heeft als lijkenverstopper de informatie over de burgerslachtoffers niet met de VVD en niet met de hele Kamer gedeeld. Vervolgens is zij nu VN-gezant. Moet je je eens voorstellen! Iemand die min of meer verantwoordelijk is voor moorden, zit dan als VN-gezant, als Nederlander uit Heerlen, daar leiding te geven.’

Dat leidde destijds al tot consternatie onder Kamerleden van andere partijen, onder wie Martijn van Helvert van het CDA:

Minstens zoveel woede was er buiten de Kamer in Defensiekringen, waar ze het niet op prijs stellen voor moordenaars te worden uitgemaakt vanwege het werk dat zij in opdracht van kabinet en Kamer verrichten. Nadat Denk-Kamerlid Farid Azarkan de woorden van Öztürk op tv herhaalde, sloten liefst 3500 militairen zich aan bij de aangifte die advocaat Michael Ruperti deed wegens aanzetten tot haat, geweld, discriminatie en belediging.

Maar nu heeft het OM aan Ruperti laten weten dat het niks wordt, zo meldde het AD vandaag. De aangifte tegen Öztürk is kansloos omdat hij sprak in de Kamer, waar volksvertegenwoordigers onschendbaar zijn. Maar ook Azarkan gaat vrijuit, want het OM meent dat hij strikt genomen van moord mocht spreken. Er was bij het bombardement immers sprake van ‘doden met voorbedachten rade’. In juridische zin is dat moord.

Het gevolg is wel dat de verontwaardiging van militair Nederland zich nu volledig op het OM richt. Onder de vele woedende Twitteraars zijn vandaag mensen als minister Bijleveld en oud-commandant der strijdkrachten Dick Berlijn: ‘Onze Defensie zet zich in om de internationale rechtsorde en onze rechtsstaat te verdedigen. Wordt vervolgens weggezet als moordenaar. Wat denken we dat deze uitspraak doet voor het moreel en de motivatie van de mannen en vrouwen? Absurd.’ Een reeks Kamerleden eiste in de loop van de dag tekst en uitleg van minister Grapperhaus.

In een poging de schade te beperken, stuurde het OM vanmiddag een schuldbewuste verklaring. Het standpunt blijft dat Azarkan niet wordt vervolgd omdat het nou eenmaal zo is dat ‘in het dagelijks taalgebruik de term moord wordt gebruikt, wanneer iemand een ander doodt’. Dat Denk voor dat woord kiest ‘valt voor het OM binnen het publieke en politieke debat dat zoveel mogelijk in vrijheid moet kunnen plaatsvinden’.

Dat wil echter niet zeggen dat het OM zelf ook meent dat bombarderende piloten als moordenaars worden gezien: ‘Het OM beseft dat een strikt juridische beoordeling mogelijk voorbij gaat aan de gevoelens van de militairen en is zich bewust van het feit dat zij zich dagelijks inzetten voor de (inter)nationale veiligheid.’

Ruperti is inmiddels uitgenodigd voor een extra mondelinge toelichting op die uitleg.

EN DAN DIT NOG

De elektrobonus
Het klimaatbeleid gaat soms gebukt onder gebrek aan concrete, laagdrempelige maatregelen, maar vandaag presenteert minister van Veldhoven er toch eentje: vanaf 1 juli krijgen autokopers 4000 euro subsidie op de aanschaf van een nieuwe elektrische auto. Voor een occasion is 2000 euro beschikbaar. De regeling moet de grote groep autorijders in het middensegment verleiden om de stap naar elektrisch te zetten. Auto's komen voor subsidie in aanmerking bij een aankoopprijs tussen 12 duizend en 45 duizend euro en als ze op een volle accu minstens 120 kilometer kunnen rijden. Om misbruik te voorkomen, moeten eigenaren die binnen drie jaar van auto veranderen een deel van de subsidie terugbetalen.

‘Fuseren, en rap een beetje’
Het was nog allemaal heel voorzichtig, dinsdagavond, toen Lodewijk Asscher, Lilian Marijnissen en Jesse Klaver elkaar publiekelijk beloofden dat ze weer eens wat vaker samen willen optrekken. Die voorzichtigheid leidde in de zaal tot teleurgestelde reacties, en anders wel bij Volkskrantcolumnist Bert Wagendorp: ‘PvdA, GroenLinks en SP laten hun kiezers al jaren in de kou staan. Je stemt op die lui en vervolgens zit je weer vier jaar lang te koekoeleren naar hoe ze machteloos oppositie staan te voeren, klem worden gezet in een rechts kabinet of elkáár vliegen staan af te vangen, godbetert.’

Dagkoersen is de politieke nieuwsbrief van de Volkskrant. Vragen of opmerkingen? Mail naar haag@volkskrant.nl. Deze nieuwsbrief van maandag tot en met donderdag per e-mail ontvangen? Vink dan hier ‘Volkskrant politiek’ aan.