Mogelijk pact met Forum rijt oude wonden open bij CDA

Wil van der Kruijs, voormalig CDA-voorzitter in Brabant, wil zijn opvolgers liever niet voor de voeten lopen, maar na de aankondiging vorige week dat zijn partij in de provincie een college wil vormen met Forum voor Democratie kon hij zich niet meer inhouden. In een column in een lokale krant keerde hij zich fel tegen een coalitie met de partij van Thierry Baudet, een politicus die volgens hem ‘racistische taal uitslaat’. ‘We moeten niet gaan normaliseren wat die man zegt en twittert.’

Sindsdien staat de telefoon van Van der Kruijs niet stil. Hij krijgt steunbetuigingen, maar er zijn ook veel CDA’ers die het niet met hem eens zijn. Zeker is dat de discussie in Brabant nog wel even zal voortduren. Volgens ingewijden staat er komende zaterdag een overleg op het programma met alle Brabantse afdelingsvoorzitters en fractievoorzitters. Belangrijkste discussiepunt: kunnen we een provinciebestuur vormen met Forum?

De landelijke top houdt zich ondertussen op de vlakte. Partijvoorzitter Rutger Ploum, die bij zijn aantreden verkondigde dat het CDA meer ‘lef en durf’ moet tonen, was niet bereikbaar voor commentaar. Kroonprins Hugo de Jonge zei eerder dat hij een landelijke samenwerking met Baudet ‘niet ziet gebeuren’, maar de vicepremier wil zich nu niet met Brabant bemoeien. Ook zijn rivaal Wopke Hoekstra, die anders dan De Jonge in 2010 tegen samenwerking met de PVV was, houdt zich vooralsnog op de vlakte.

Afwachtende houding

Van der Kruijs betreurt de afwachtende houding van de landelijke top, maar heeft er ook begrip voor. ‘Formeel is het juist dat de provincie een autonome positie heeft, maar het zou toch mooi zijn als we duidelijkheid verschaffen over onze houding ten opzichte van Forum. Dat is moeilijk, omdat we zo verdeeld zijn. De landelijke top wil de partij bij elkaar houden. Als we duidelijkheid verschaffen, kan dat het CDA scheuren.’

Toch zijn er ook genoeg CDA’ers die menen dat ‘schipperen’ het slechtste is wat de partij in de aanloop naar de landelijke verkiezingen van 2021 kan doen. Achter de schermen sluimert onrust. ‘Net als anderen van wie ik hoor, ben ik erg bezorgd’, laat partijprominent Ernst Hirsch Ballin weten. De oud-minister, die zich in 2010 ook al principieel tegen samenwerking met de PVV keerde, zegt nu in overleg te zijn met ‘betrokken partijgenoten’.

Oud-Kamerlid Ad Koppejan, een van de dissidenten die zich in 2010 verzetten tegen de gedoogconstructie met de PVV, noemt het ‘heel pijnlijk’ dat er zo weinig is geleerd van die episode. ‘Het CDA heeft goud in handen. De manier waarop we met elkaar omgaan, is voor veel mensen het belangrijkste thema van dit moment. Omzien naar elkaar, normen en waarden, respect voor elkaar: daar staat het CDA voor. Hoe kun je dan samenwerken met een partij die Marokkanen wegzet, die immigranten wegzet, die hele delen van de samenleving wegzet?’

Provinciaal niveau

Dat die thema's op provinciaal niveau niet relevant zijn, wil er bij Koppejan niet in. ‘Er is maar één CDA en er is maar één FvD. Ik heb die Forum-mensen in Brabant nooit afstand horen nemen van Baudet. Ze hebben hun zetel aan hem te danken. Hoe kun je dat van elkaar scheiden? Ik was erg blij toen Hugo de Jonge kritisch was over Forum. Maar je kunt niet zeggen: landelijk gaan we niet samenwerken, maar in de provincie zoeken ze het maar uit. De kiezer snapt daar niks van. Het CDA staat overal voor de dezelfde waarden. En Forum staat daar haaks op.’

De voorstanders van samenwerking met Forum zijn bang om nog meer olie op het vuur te gooien. Hoe gevoelig het thema ligt, blijkt als een CDA’er die betrokken is bij de inhoudelijke koers van de partij uitvoerig uitlegt waarom het verkeerd is om ‘protestpartijen op links of rechts bij voorbaat uit te sluiten’. ‘Dit is een Brabantse aangelegenheid. Laat Forum daar maar vuile handen maken. Dat kan ook een manier zijn om het onvermogen van dit soort partijen aan te tonen. Als het wel goed gaat, is het ook prima. Het land moet bestuurd worden.’

Mensen die in Brabant of Limburg op FvD stemden, zijn ‘niet allemaal racisten of Baudet-adepten’, meent dezelfde CDA’er. ‘Het zijn onze mensen, ex-CDA-kiezers de afgedwaald of teleurgesteld zijn. Dat wordt alleen maar erger als we ze uitsluiten. Het CDA moet praten met Forum en tegelijkertijd eigen grenzen trekken.’ Kort nadat hij dit heeft gezegd, belt de CDA’er – naar eigen zeggen na overleg met de partijtop – paniekerig op dat hij niet met naam en toenaam in de krant wil, omdat dat ‘het proces niet helpt’.

Hoe ‘het proces’ in Brabant zal aflopen, staat nog lang niet vast. De gesprekken met Forum kunnen mislukken, zegt een CDA’er die betrokken is bij de zaak. Daarmee zou de bestuurlijke impasse in Brabant voortduren, maar het CDA heel wat interne reuring bespaard blijven.