Column
Moet pensioengarantie verdwijnen?
Het leven kent twee zekerheden: men gaat dood en men betaalt belasting. Alleen in Nederland zijn dat er drie. Hier is ook nog een vast pensioen verzekerd.
Dat die zekerheid dreigt te verdwijnen, leidt tot veel onmin. 'Uitbetaling pensioenen steeds meer in gevaar', aldus de kop van gisteren in deze krant. 'Dit is precies wat ouderen bezighoudt', reageerde 's lands grootste seniorenorganisatie Unie KBO. Het financiële welzijn - en blijkbaar ook het levensgeluk - van de 65-plussers hangt tegenwoordig samen met de AEX-index. Het is letterlijk een stemmingsindex geworden, die voor een groot deel het humeur van de ouderen in Nederland bepaalt.
Als de AEX en de rentes dalen, dalen ook de dekkingsgraden van de pensioenfondsen. Hierdoor wordt het onzeker of ze in de toekomst aan hun verplichtingen voor het uitbetalen van een gegarandeerd pensioen kunnen voldoen.
Ondanks alle reparaties en aanpassingen in de afgelopen jaren is het pensioenstelsel nog niet in rustiger vaarwater gekomen. Het probleem is dat uitgekeerde pensioenen maar voor een kwart zijn gefinancierd uit de ingelegde premies en voor driekwart uit de rendementen. Maar die rendementen blijken telkens onvoldoende. Deels zal dat te maken met de veranderingen in de economische conjunctuur (soms gaat het goed, soms gaat het slecht) maar het lijkt erop dat het ook een gevolg is van structurele veranderingen: de vergrijzing, snelle stijging van de levensverwachting, mondialisering, robotisering en digitalisering.
Als dat zo is, is de gegarandeerde pensioenuitkering onhoudbaar. Toen de garanties werden ingevoerd - 80 of 90 procent van het eindloon - leek de toekomst - 'totdat de bom valt' - nog redelijk voorspelbaar: een vaste baan, elk jaar meer loon, veilig in het ziekenfonds en na de pensioenleeftijd een plekje bij de haard in het 'bejaardentehuis'. Er zijn geen zekerheden meer. Niet meer op een vaste baan, niet meer op behoud van de koopkracht, niet meer op een zorgverzekering en al helemaal niet op het plekje in een verzorgingstehuis. De enige garantie waaraan nog wordt vastgehouden, is de toegezegde pensioenuitkering. En dat is er zelfs een tot soms over veertig jaar, terwijl voor volgende maand nog niet eens een voorspelling is te doen. Directeur Gerard Riemen van de Pensioenfederatie uitte onlangs een noodkreet deze garantie op te heffen. In ruil voor het verplicht betalen van een pensioenpremie krijgen werkenden een recht op een uitkering afhankelijk van het bedrag dat ze belastingvrij hebben gespaard plus het rendement. En niet langer de garantie op een uitkering die samenhangt met het in het verleden verdiende loon.
Daar zullen werkenden en gepensioneerden misschien een keer erg ongelukkig van worden, maar als door die zure appel heen is gebeten, zal het wegvallen van die zekerheid net als het volgen van de AEX geen rituele beslommering meer zijn.
Reageren?
Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.
