Moed verslaat de terroristen

Er wordt veel gesproken over moed. De moed om democratie te doenslagen. Er wordt meer gepraat over moed dan dat er moed getoond wordt. Inde Verenigde Staten heeft de politiek van de moed plaatsgemaakt voor depolitiek van de angst. Het lijdt geen twijfel dat angst de doodsteek isvoor de democratie en het einde van de vrijheid inluidt.

In Frankrijk en Nederland was een luid en duidelijk 'nee' te horen tegenEuropa. Dat lijkt eerder te zijn ingegeven door angst dan door moed. Na devreselijke gebeurtenissen van 11 september 2001 in de VS, heeft de politiekdaar een kans laten liggen: de Verenigde Staten kozen voor eenangstpolitiek met de zogenoemde 'oorlog tegen het terrorisme'.

We leven in een wereld die muren bouwt: muren in het Midden-Oosten,muren rond 'klein-Europa' om het 'grote Europa' buiten te houden. Muren inde VS, om immigranten buiten te houden. Muren als de Patriot Act, die onzevrijheid inperkt omwille van onze veiligheid. Virtuele muren, symbolischemuren. Een muur bouwen is altijd een daad van angst; muren neerhalen, vergtmoed - en die moed zie je niet vaak meer.

Een open samenleving maken, vergt moed - omdat die altijd wat minderhomogeen is dan een ommuurde samenleving. Buitenlanders wonen in afgeslotenwijken, omringd door muren. Muren komen voort uit angstpolitiek. Democratiegaat over opnemen, buitensluiten is makkelijker. Het is veel moeilijkeriemand de hand te reiken, dan 'nee' te zeggen en anderen de toegang teontzeggen.

Het is veel gemakkelijker te leven in een samenleving waarin iedereendezelfde taal spreekt en dezelfde geschiedenis en waarden deelt, dan in eenmulticulturele, pluralistische samenleving. Integratie en assimilatie zijnmooie begrippen, maar wanneer mannen, vrouwen en kinderen dag in, dag uitmet elkaar moeten leven, als buren, op het werk en op school, zien we dathet fout gaat.

Het vergt geen moed te doden. Het vergt moed manieren te vinden om juistniet te doden. Het lijkt er niet op dat de VS en de rest van de wereld hiererg goed in slagen. Wat is er voor nodig om moedig te zijn? Hetbelangrijkste aspect is iets waarover we weinig praten: ons vermogen totverbeelding.

Het meest democratische middel dat we hebben, is ons vermogen ons in eenander te verplaatsen, die ander van dienst te zijn, zelfs als die eenandere God aanbidt of een andere taal spreekt. Ik sta altijd verbaasd alsik zie dat godsdiensten als het christendom, het hindoeïsme, de islamangstpolitiek voortbrengen, in plaats van het beschouwen van elkaar alsbroeders en zusters.

Religie is niet het probleem, angst is het probleem. We hebben eenbeleid nodig dat tegen angst ingaat. Een beleid dat een beroep doet op onzeverbeeldingskracht mensen met een andere kijk op de wereld in ons middenop te nemen. Dat is nu juist een taak van de democratie, een taak die weniet aan onze leiders kunnen overlaten.

Het is te makkelijk te zeggen dat het probleem bij de president of deburgemeester ligt en dat hij het wel zal oplossen of, als het hem nietlukt, de volgende president of burgemeester het wel zal oplossen. Wewachten af en we kijken toe, en zijn zelf de oorzaak van het probleem. Onzeleiders kunnen nooit beter zijn dan we zelf zijn. Als onze leiders ons nietbevallen, moeten we in de spiegel kijken. In een democratie krijgen we deleiders die we kiezen. De politiek van de angst werkt alleen als wij datwillen, als we zo'n beleid toestaan.

Op 11 september 2001 drong de volle betekenis van wat terrorisme is totAmerika door. Volgens mij heeft onze regering toen de verkeerde beslissinggenomen. In feite is terrorisme de filosofie van de totale machteloosheid.Terroristen zijn mensen zonder macht. Hoe vreselijk 9/11 ook was, dereactie van de VS was die van een grizzlybeer die razend wordt omdat hijdoor een mug wordt gestoken. Wat de terroristen beoogden, was: Amerika bangmaken. Het antwoord op 9/11 moest niet het voeren van angstpolitiek zijn,maar juist het gevecht tegen de politiek van de angst.

Angst is hun wapen, niet het onze. Onze kracht ligt inverantwoordelijkheid. De alarmcodes voor terreurdreiging zijn geel, oranjeen rood, en dat zie je nu elke dag op CNN - het logo van de angststatus.De Amerikanen reageerden met het afplakken van hun huizen, uit angst voorbuitenlandse dreiging.

Tegelijkertijd werden ze aangemoedigd passief te blijven. Ongeveer tweeweken na 9/11 zei president Bush: 'Wees niet bang, we zullen deslechteriken opsporen en Amerika kan weer gewoon gaan winkelen'. Maar deboodschap die hij onbedoeld doorgaf, was: blijf bang, blijf passief, blijftoekijken. Passief toeschouwen, is angst. Vier vliegtuigen werden als raketgebruikt. Het vliegtuig dat in Pennsylvanië neerstortte, was het toestelwaar de minste angst heerste, omdat de passagiers in actie kwamen. Zehandelden als actieve burgers, door het vliegtuig te laten neerstortenopdat er niet ook nog anderen zouden omkomen. De hulpverleners op groundzero waren actief betrokken en over de hele wereld wilden mensen in actiekomen. Door verantwoordelijkheid te nemen, overwonnen ze hun eigen angsten hun machteloosheid. Andere NAVO-luchtmachten boden hun hulp aan, maarde president wees die hulp af. Amerika had hen niet nodig. Ook dit was eenvergissing.

De VS hadden altijd tienduizend buitenlandse studenten - nu nog maartweederde daarvan, omdat de grenzen zijn dichtgegaan. Ook in Nederland zijner mensen die zeggen: genoeg, niet meer. Dit is een verwatering van onzechristelijkheid, een verwatering van onze humaniteit. Angstpolitiek isaltijd het beleid van machteloosheid en geen antwoord op een wereld diesteeds mondialer, steeds multicultureler wordt.

In Los Angeles worden 61 talen gesproken, in Rotterdam ook enkeletientallen. Het Nederlands is straks in Nederland zelf een minderheidstaal.Dat kan een probleem zijn, maar ook een voordeel: het maakt Nederland meerdeel van de wereld. Dat vraagt echter burgermoed, en dat soort moed isschaars. Niets is giftiger voor een democratie dan angst. Nu willen we afvan andere religies en andere mensen dan in 1930 met de joden. Het is evengiftig, even gevaarlijk voor onze vrijheden als zeventig jaar geleden.

Er is maar één oplossing en dat is echt betrokken te raken. Het istijd voor burgers in Europa, in Amerika om over hun eigenverantwoordelijkheid te gaan nadenken. Burgerschap begint bij ons, niet bijonze leiders. Vertel me niet wat uw leiders eraan hebben gedaan, maar watuzelf hebt gedaan.