Moderne levensstijl veroorzaakt in toenemende mate gebitsproblemen, waarschuwen tandartsen Nieuwe tandziekten verdringen de 'ouderwetse' cariës

Van onze verslaggeefster

Ellen de Visser

AMSTELVEEN

Hij waarschuwt ervoor dat de moderne levensstijl in toenemende mate funeste tandproblemen veroorzaakt. Betere voorlichting moet het tij keren. Het moderne eet- en drinkgedrag baart veel tandartsen zorgen. Het aantal gaatjes in tanden en kiezen is de afgelopen decennia flink gedaald, maar de 'gewone' cariës heeft plaatsgemaakt voor nieuwe tandziekten.

Volgens een advies van het Ivoren Kruis, het landelijk voorlichtingscentrum voor mondgezondheid, moeten mensen die een gezond gebit willen houden niet vaker dan zeven keer per dag eten. Maar het 'grazen' rukt op: mensen eten niet meer de gebruikelijke drie maaltijden per dag, maar nuttigen steeds vaker de hele dag door kleine hoeveelheden voedsel. Dat is slecht voor het gebit, omdat tanden en kiezen zo voortdurend worden blootgesteld aan suikers.

Zuigflescariës, een ernstige vorm van tandbederf bij jonge kinderen, wordt veroorzaakt door diezelfde fout. De tandziekte, die pas enkele jaren geleden de kop op stak, veroorzaakt gaatjes in het melkgebit doordat kinderen veelvuldig sabbelen op een zuigfles met zoete drank op een leeftijd dat ze eigenlijk al uit een beker kunnen drinken. Volgens tandarts K. Weerheijm, samensteller van het boek Zuigflescariës, wolf in schaapskleren, lijdt ongeveer 10 procent van de Nederlandse peuters aan de ziekte.

De ziekte komt voor in alle lagen van de bevolking, ook bij kinderen van hoogopgeleide ouders. Dat is opvallend, omdat tot voor kort slechte gebitten veel meer voorkwamen bij kinderen uit de lagere sociale milieus. Hoogleraar Eijkman spreekt van 'yuppencariës'. 'Ouders werken beiden vijf dagen, zijn 's avonds moe en stoppen hun kind dan in bed met een flesje.'

Weerheijm onderschrijft die verklaring. 'Het zuigflesje is een zoethouder geworden. Ouders willen tegenwoordig alleen het leuke van de kinderen. Als ze huilen, krijgen ze een fles. Let maar eens op hoeveel kinderen permanent met een zuigfles rondlopen.'

Weerheijm, die een verwijspraktijk voor kindertandheelkunde in Amsterdam heeft, ziet regelmatig de gevolgen: soms moet als gevolg van zuigflescariës een heel melkgebit getrokken worden. 'Punt is dat de huidige generatie jonge ouders in de eigen jeugd niet veel gebitsproblemen heeft gehad. Ouders denken dat het geven van fluor aan hun kinderen afdoende is. Als wij de kinderen zien, is het vaak al te laat.'

Ook tanderosie is een 'moderne' tandziekte die tot verlies van tanden en kiezen kan leiden. Nederlandse onderzoekscijfers zijn er nog niet, maar uit een inventarisatie in Zwitserland blijkt dat 10 procent van de volwassenen last heeft van de ziekte. Erosie wordt veroorzaakt door zuren in onder meer frisdranken, citrusvruchten en maagzuur. Door langdurige inwerking van de zuren op tanden en kiezen lost het glazuur op, waardoor het gebit zeer gevoelig wordt voor gaatjes.

C. van Loveren, universitair hoofddocent bij de vakgroep preventieve tandheelkunde van het ACTA, ziet patiënten met zeer uiteenlopende achtergronden: wijnproevers, mensen die in een verzinkerij werken met zuurbaden, frequente rauwkosteters die hun salade met veel azijn aanmaken, kankerpatiënten die het Moerman-dieet volgen en dus veel sinaasappelsap drinken, en boulimiapatiënten die de ziekte ontwikkelen doordat ze vaak overgeven.

Grootste boosdoeners, zegt Van Loveren, zijn echter frisdranken, vruchtensappen en sportdrankjes. 'De consumptie van frisdranken is enorm en de zuurgraad van die dranken, vooral van cola, is erg hoog', verklaart hij. Opvallend is volgens hem dat erosie vooral schade aanricht in een schone mond: tandplaque beschermt tanden en kiezen tegen de inwerking van zuren.

'Erosie is dan ook een ziekte van de moderne tijd', zegt hij. 'De mondhygiëne is toegenomen, de consumptie van frisdranken is fors gestegen en het eten van zure vruchten en rauwkost wordt als gezond beschouwd.'

Van Loveren heeft dezelfde klacht als zijn collega Weerheijm: 'Het is erg moeilijk om de ziekte in een vroeg stadium vast te stellen. Wij zien de patiënten vaak als het al te laat is.'

Hoogleraar Eijckman spreekt van nieuwe 'volksgezondheidsproblemen' en hamert op het belang van voorlichting. Het Ivoren Kruis begon twee jaar geleden met de campagne Beter een beker om zuigflescariës onder de aandacht van ouders te brengen. De ACTA brengt in september een voorlichtingsfolder uit over erosie. En Teleac bereidt een zestal programma's voor over preventieve tandheelkunde.

Betere voorlichting is ook het streven van tandarts B. Rese uit Amstelveen. Hij richtte onlangs de stichting Oral Fitness op om mensen bewuster te maken van hun mondgezondheid. 'Mensen doen aan fitness en weten veel over hun eigen lichaam, maar met de fitness in de mond is het droevig gesteld.

'Ik kom maar weinig mensen tegen met een gezonde mond. Zo'n 95 procent van de Nederlanders heeft een tandvleesziekte, maar de meesten weten dat niet eens. Als ik patiënten vertel dat ze problemen kunnen voorkomen door gewoon tandenstokers te gebruiken, dan zeggen ze: waarom heb ik dat nooit eerder gehoord?'

Rese wil zich sterk maken om tandheelkunde meer bekendheid te geven bij het grote publiek. Brochures horen niet thuis in een la bij de tandarts, maar moeten bij de apotheek of in de bibliotheek liggen, zegt hij. Informatie zou op billboards of via Postbus 51-spots verspreid kunnen worden.

'In de jaren zeventig en tachtig was het voorkómen van tandbederf een hot issue', zegt Eijkman. 'Maar de aandacht voor preventie is weggeëbd, en dat is gevaarlijk. Het snoepen neemt weer toe. Vroeger trakteerden kinderen als ze jarig waren op mandarijntjes. Ik geloof niet dat je daar nu nog mee aan hoeft te komen.'