Ministers ruziën over afluisteren

DEN HAAG - De politieke crisis rond de verkeerde voorstelling van zaken over het vergaren van telefoniegegevens escaleert. Niet alleen PvdA-minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken, maar ook minister Jeanine Hennis van Defensie (VVD) moet zich dinsdag verantwoorden in de Tweede Kamer. De bewindslieden spreken elkaar en zichzelf tegen over de gevoelige materie van het spionagewerk van inlichtingendiensten.

Voordat de bewindslieden van VVD en PvdA donderdagavond afzonderlijk bij elkaar kwamen voor hun wekelijkse overleg, reden Hennis en premier Rutte naar Sociale Zaken, het ministerie van vicepremier Asscher, voor overleg met de PvdA-top. Kort daarvoor had de Tweede Kamer besloten, na een dag van geruchten en tegenstrijdige berichten, dat minister Hennis eveneens in de Kamer moet verschijnen.

Woensdag stuurden Plasterk en Hennis een brief naar de Kamer waarin zij bekenden dat niet Amerika, maar de Nederlandse diensten AIVD (van Plasterk) en MIVD (van Hennis) zelf gegevens hebben vergaard en aan de NSA hebben doorgespeeld.

Dat was in tegenspraak met uitlatingen van Plasterk afgelopen najaar op zowel televisie (onder meer in Nieuws-uur) als in de Kamer. Daarin wees hij naar de Amerikanen. Volgens de korte brief was de werkelijke gang van zaken gebleken uit 'aanvullend onderzoek' en 'nadere analyse'. Daarop gelastte de Tweede Kamer een aanvullende brief en een debat met Plasterk.

Voor de camera's zei Hennis woensdag niettemin dat zij 'al maanden' wist dat het niet de Amerikanen waren, maar Nederlanders. Zij verzamelen e-mail- en telefoongegevens ten behoeve van de veiligheidssituatie van Nederlanders in risicogebieden. Dat betekende dat haar collega Plasterk in het parlement en tegen de pers verkeerde uitlatingen zou hebben gedaan, zonder dat hij werd gecorrigeerd door Hennis.

'Minister Hennis zegt in de media iets anders dan zij in de brief schrijft', stelde GroenLinks-fractievoorzitter Bram van Ojik donderdagavond vast. Hij kreeg voldoende steun voor zijn verzoek om daarom ook Hennis ter verantwoording te roepen. Het beeld van een kabinet dat niet met één mond spreekt, leidde er woensdagavond al toe dat Rutte zijn twee ministers in het Torentje bij zich riep. Hij wilde exact weten hoe dit zo uit de hand kon lopen. PvdA-leider Samsom was die avond in Groenlo. Op dat moment ging de PvdA-fractie ermee akkoord dat een debat over de positie van Plasterk pas zes dagen later zou plaatsvinden.

CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg: 'Plasterk heeft een politiek probleem. Hij heeft de Kamer verkeerd geïnformeerd en is niet discreet geweest. Als je niet weet hoe iets precies zit, moet je je mond houden. Hennis heeft een geloofwaardigheidsprobleem. Je kunt niet zo'n brief aan de Kamer medeondertekenen en in de media iets anders zeggen.'

Bronnen in Den Haag stellen dat de twee ministers meningsverschillen hadden over wie en wanneer met de informatie naar buiten zou komen.

'Plasterk heeft het naar zich toe getrokken en Hennis heeft hem gewaarschuwd', zegt een betrokkene. Er zou nog te veel onduidelijk zijn. De woordvoerder van Plasterk wilde dat donderdag niet bevestigen. Wel ontkent hij dat ook de 'eigen' AIVD de bewindsman heeft gewaarschuwd. 'De informatie die de minister naar buiten heeft gebracht, is steeds afgestemd met de AIVD.'

Inmiddels hebben de partijen in de Kamer 64 vragen naar Plasterk gestuurd. Volgens de oppositie hangt de vertrouwensvraag in de lucht. 'De verhouding Kamer-minister staat op het spel', zegt Van Toorenburg.

Opvallend is dat Plasterk ook binnen de coalitie nog niet veel steun krijgt. Vicepremier Asscher was woensdag zuinig in zijn commentaar. De VVD kampt met de naweeën van het pijnlijke vertrek van staatssecretaris Weekers, en ziet nu opnieuw een bewindspersoon uit eigen kring in een moeras worden getrokken.

Volgens ingewijden gaat Plasterk zijn verdediging bouwen op de uitleg dat hij in Nieuwsuur bedoelde dat Nederlandse diensten nooit op Nederlandse bodem vergaarde metadata van Nederlanders onderling aan de Amerikanen hebben doorgegeven.

pagina 4-5: Hoe Plasterk zich in de nesten werkt

undefined