Ministerie van VWS komt om in de mondkapjes, spatschermen en schorten

Het ministerie heeft inmiddels elf magazijnen vol met beschermingsmiddelen, voornamelijk mondkapjes, maar ook schorten, handschoenen, spatbrillen en jassen. In totaal zijn er vorig jaar 2,5 miljard producten besteld. Daarvan is tot dusver nog geen 15 procent aan de zorg geleverd.

Een probleem is dat de honderden miljoenen overgebleven mondkapjes slechts twee tot vijf jaar houdbaar blijven. Met de huidige vraag is tegen die tijd slechts een fractie verkocht. VWS heeft in totaal ruim twee miljard euro geïnvesteerd om de spullen in te kopen.

Professionele inkopers, die via het zogenoemde Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) samenwerkten met het ministerie, waarschuwden in juni dat extra bestellingen niet meer nodig waren, omdat de reguliere aanvoerroutes toen weer op gang kwamen. VWS nam onder het motto better safe than sorry een ander besluit. ‘De pijplijn werd toen nog eens helemaal volgeduwd’, aldus een betrokkene.

Snel beslissen

‘We moesten in no time beslissingen nemen in een zeer onzekere tijd’, zegt Mark Frequin, de directeur-generaal die vanuit VWS de inkooporganisatie aanstuurde. ‘Het klopt dat inkopers hebben gewaarschuwd voor te veel bestellingen, maar we konden gewoon niet het risico lopen dat we bij een eventuele derde golf opnieuw tekorten zouden hebben. Dat nooit meer; die gedachte leefde bij iedereen heel sterk. Wat we hebben gedaan, valt goed uit te leggen.’

Inmiddels is de vraag sterk afgenomen in vergelijking met de hoogtijdagen van de crisis. Veel zorginstellingen kopen hun beschermingsmiddelen weer bij hun oorspronkelijke leveranciers en niet bij het LCH van VWS. Voor de meeste producten is er nu wereldwijd een overcapaciteit, alleen voor handschoenen geldt dat minder.

Mondmaskers

Minister Tamara van Ark (Medische Zaken) meldde eerder deze maand aan de Tweede Kamer dat de huidige voorraad in totaal uit 1,3 miljard spullen bestaat. Na navraag door de Volkskrant is gebleken dat er daarbovenop ook nog ‘niet-vrije voorraad’ is. Die bestaat uit ruim 800 miljoenen producten die ‘(nog) niet uitgeleverd kunnen worden’, aldus VWS in een schriftelijke verklaring. ‘Het gaat hier bijvoorbeeld om mondmaskers die nog gekeurd moeten worden omdat er informatie ontbreekt met betrekking tot het certificaat.’

Er komen bovendien nog steeds nieuwe spullen binnen. Dat komt omdat het ministerie via LCH contracten heeft afgesloten met Nederlandse producenten als Auping en Afpro die nog een jaar doorlopen en goed zijn voor miljoenen extra mondkapjes.

Dumpprijzen

Het ministerie heeft maar beperkte mogelijkheden om de voorraden van ruim 2 miljard spullen af te bouwen. Binnen de EU kan het ministerie geen dumpprijzen hanteren, omdat dat een vorm van marktverstoring zou zijn. Minister Van Ark heeft wel al gratis spullen weggegeven aan het zwaar getroffen Suriname en ook daklozen en andere mensen komen in aanmerking voor gratis hulp, maar daarmee is de mondkapjesberg nog niet verdwenen.

Een optie is om een deel van de vorig jaar aangeschafte voorraden weer te vernietigen. Dat zou volgens kenners van de markt verstandig zijn om zo te besparen op de kosten van opslag. Minister Van Ark is zover nog niet, blijkt uit haar Kamerbrief. ‘Ik wil zoveel mogelijk voorkomen dat delen van de noodvoorraad moeten worden vernietigd zoals ook met noodvoorraden in omringende landen is gebeurd.’