Minder, minder, minder...

Liever minder vluchtelingen

Bijna de helft van de Nederlanders wil dat er minder vluchtelingen naar ons land komen. Dat zijn zeker niet alleen aanhangers van de PVV. Ook onder kiezers van VVD, CDA en SP klinkt die roep luid. En onder die van 50Plus. Daartegenover staan de kiezers van GroenLinks, ChristenUnie en PvdA, waarvan de aanhang in meerderheid voor meer vluchtelingen is. 'Je ziet gigantische verschillen afhankelijk van politieke voorkeur', zegt Peter Kanne, onderzoeker van I&O Research. GroenLinks en PVV vormen de uitersten: terwijl maar 6procent van de GroenLinks-stemmers minder vluchtelingen wil, geldt dat voor 95 procent van de PVV'ers. Naast deze links-rechtstegenstelling is er een verband met opleidingsniveau. Van de hoogopgeleiden wil 33 procent meer vluchtelingen, van de laagopgeleiden maar 9procent. 'Laagopgeleiden hebben zelf eerder het gevoel erdoor te worden getroffen', luidt de verklaring van Kanne.

Ongeveer één op tien Nederlanders vindt dat er geen enkele vluchteling het land meer binnen zou moeten komen. Van de grote minderheid (45procent) die minder vluchtelingen wil komt 80 procent uit op: niet meer dan 5.000. Ter vergelijking: vorig jaar werden er bijna 25 duizend asielaanvragen gedaan, waarvan het merendeel werd toegewezen.

Want vol is vol

Holland is volland, schrijft een van de respondenten. Hij verwoordt er de mening van velen mee, want wel 250 keer noemen mensen het woord 'vol' als verklaring voor hun weerzin tegen vluchtelingen. Ze vinden Nederland klein en overbevolkt. 'Dit kleine landje, zoek maar een rijk land uit', zegt iemand. Ook vol: de opvangcentra. Het is aan veel mensen niet onopgemerkt voorbijgegaan dat de doorstroom van asielzoekers naar huurwoningen stagneert. Maar ook bij het toekennen van woningen zit een bron van ergernis: nogal wat mensen die minder vluchtelingen willen, vinden het onrechtvaardig dat vluchtelingen wel een huis krijgen en Nederlanders niet. Eerst moeten de Nederlandse ouderen/daklozen/armen/werklozen maar eens aan de beurt komen voor een woning/ geld/werk. Bovendien ziet men een alternatief voor de vluchtelingen in eigen land: 'Opvang in de regio.' Politici zeggen dat, het electoraat zegt het hen na.

Maar mensen in nood moet je helpen

De minderheid van 24 procent die meer vluchtelingen wil, redeneert omgekeerd. We kunnen het best betalen, als rijk en westers land, vinden zij: 'Er is nog ruimte en verpleeghuizen kunnen worden omgebouwd.' Bijna vijftig keer valt het woord 'plicht'. Als in: 'Vluchtelingen opvangen is een algemeen menselijke plicht.' Of: 'Het is onbeschoft om mensen die aan je deur kloppen niet te ontvangen.' Ook genoemd: de Nederlandse traditie op dit vlak. 'Vanuit onze christelijke traditie zijn we het ook verplicht (de barmhartige Samaritaan). Stel dat Groot-Brittannië de Engelandvaarders de deur had gewezen? En we worden er alleen maar beter van. Leiden en Manchester waren nooit zo groot geworden zonder Vlaamse vluchtelingen.'

Milder bij meer kennis

Veel ondervraagden onderschatten hoeveel vluchtelingen er zijn. De helft denkt aan drie miljoen of minder, terwijl alleen al uit Syrië meer mensen zijn gevlucht. In werkelijkheid zijn er wereldwijd 58miljoen vluchtelingen van wie er 562 duizend in Europa om asiel vroegen in 2014 en 24.515 in Nederland. Leg mensen deze cijfers voor en ze zeggen vaker dat Nederland meer vluchtelingen moet opnemen. 'Als de urgentie duidelijk wordt gemaakt, zie je dat de compassie toeneemt', zegt onderzoeker Kanne. Maar ook dan zijn er nog meer tegenstanders (39 procent) dan voorstanders (31 procent).

Oorlogsvluchtelingen welkom

Oorlogsvluchtelingen kunnen duidelijk op een warmere ontvangst rekenen dan economische vluchtelingen, die op zoek zijn naar een beter bestaan. Oorlogsvluchtelingen worden vaak 'echte vluchtelingen' genoemd. Slechts een kwart van de mensen is van mening dat er van hen minder moeten worden toegelaten. Kanne: 'Kennelijk beïnvloeden economische migranten sterk het beeld dat mensen hebben van alle vluchtelingen. Voor opname van meer oorlogsvluchtelingen is wel een groter draagvlak.'

Economische vluchtelingen moeten daar blijven

Economische vluchtelingen zijn absoluut niet populair. Maar 8 procent vindt dat er meer van hen naar Nederland mogen komen. Ook kiezers van PvdA, GroenLinks en CU, voorstanders van een ruimhartiger asielbeleid, zien een toename niet zitten. Wel 50 keer worden ze aangeduid als 'gelukszoekers', een woord waaruit de afkeer van hun komst blijkt. In de publieke perceptie komen zij vooral het land binnen: '95 procent van de individuen die Nederland binnenkomt zijn gelukszoekers', luidt een reactie. Zo extreem denken de meeste ondervraagden niet, maar de schatting is dat gemiddeld de helft economisch vluchteling is. In werkelijkheid werd vorig jaar driekwart van de asielvragen ingewilligd, dat betekent dat die mensen daadwerkelijk gevaar liepen. 'Mensen oordelen hard over economische vluchtelingen', concludeert Kanne. Kennelijk geloven weinig personen de redenering dat Nederland door de vergrijzing meer mensen van buiten nodig heeft. Zelfs driekwart van de D66-stemmers spreekt een voorkeur voor minder economische migranten uit; bij PvdA-kiezers ligt dat op 55 procent. Ongeveer één op de drie ondervraagden vindt het een goed idee economische migranten voor twee of drie jaar toe te laten, met een terugkeerplicht. 60procent gelooft daar niet in.

Herverdeling over Europa is een goed idee

Hoewel maar een kwart van de bevolking vindt dat Nederland meer vluchtelingen zou moeten opnemen, stemt een behoorlijke meerderheid in met herverdeling van asielzoekers over Europa. Dat brengt met zich mee dat vluchtelingen vanuit Griekenland en Italië worden overgebracht naar Nederland, waardoor er hier meer vluchtelingen aankomen. Kennelijk voelen Nederlanders toch een zekere solidariteit met deze Zuid-Europese landen.

Maar we moeten vooral ter plekke ingrijpen

Onder zowel voorstanders als tegenstanders van meer opvang in Nederland is de stelling populair dat Europese overheden financieel veel meer moeten bijdragen aan opvang in de regio. Voor de tegenstanders is meer geld besteden aan opvang elders een manier vluchtelingen toch te helpen, terwijl ook degenen die asielzoekers in de armen sluiten ervoor voelen: niet iedereen kan de gevaarlijke reis naar Europa maken. Zo vinden alle politieke voorkeuren, behoudens de PVV, elkaar op dit punt: 64 procent van de VVD'ers en 82 procent van de PvdA'ers tonen zich voorstanders. Dat ook de huidige coalitie hierop inzet, kan geen toeval zijn.

En hier op straat streng controleren

Het was een van de gevoeligste pijnpunten in het regeerakkoord: de strafbaarstelling van illegaliteit. Nadat er een opstand onder PvdA-leden was uitgebroken, zag de partij ervan af. Een verstandige zet, blijkt gezien de houding van de eigen achterban: maar 32 procent is voor het controleren van illegaliteit op straat. Daar staat een robuuste meerderheid van tweederde van alle Nederlanders tegenover die voor is.

Kleine meerderheid vindt AZC in de buurt acceptabel

Hoe reageren Nederlanders wanneer de vluchtelingencrisis in hun directe levenssfeer doordringt? Stel er komt een asielzoekerscentrum met driehonderd vluchtelingen in een straal van vijfhonderd meter van uw huis, hoe reageert u dan? Dat leidt tot ronduit enthousiasme bij 11 procent, terwijl de grootste groep het weliswaar niet leuk vindt, maar de noodzaak ervan toch wel inziet. Een krappe meerderheid van 52 procent heeft er geen probleem mee. Daar staat tegenover dat een kleine minderheid van 15 procent het 'verschrikkelijk' vindt.