Mijn onbaatzuchtige redder heb ik nooit kunnen vinden

Brief van de dag: geringe investering, groot effect

Het indrukwekkende relaas van Fokke Obbema (Zaterdag, 22 september) riep een stevig déjà vu-gevoel bij me op.

Ook ik ging ruim acht jaar geleden (toen 74) abrupt onderuit; niet in bed, maar tijdens sporten in het Vondelpark. Ook ik vertoonde geen zogenaamde risicofactoren. En het gebeurde ook nog op de eerste april! Ik kwam pas vier dagen later weer op de wereld terug zonder enig besef van de attack zelf en van de periode erna. Een zwart gat in mijn geheugen, maar een ongekend heftige tijd voor mijn familie.

Ik heb het allemaal overleefd omdat een passant op het goede moment op de goede plaats aanwezig was, en op me is gedoken om hartmassage toe te passen. Dat hield hij vol tot de ambulance arriveerde. Deze Amsterdammer deed bij mij wat de mannen van de brandweer (en ook zijn Carine) bij Fokke Obbema deden. Ook ik werd weer de oude. Het verschil: zijn redders waren gemakkelijk te traceren zodat hij ze kon bedanken voor hun levensreddende interventie.

In mijn geval is mijn redder na gedane arbeid verder gefietst. Alleen forse pijn aan mijn gekneusde ribben herinnerde aan zijn rol. Tot de dag van heden betreur ik dat mijn pogingen om hem te vinden op niets uitliepen. Zonder hem was het definitief met me gedaan geweest. Hopelijk is hij Volkskrant-lezer. Afgezien van mijn eigen ongemakkelijke gevoel dat ik het niet goed heb kunnen afronden naar hem, heeft het ook iets moois dat mensen onbaatzuchtig de goede dingen doen omdat ze vanzelfsprekend zijn en daarna gewoon weer verder fietsen. Zo’n houding verdient ook waardering.

Overigens toont mijn casus ook aan dat het de moeite loont dat veel mensen zich de vaardigheid van hartmasseren eigen maken. Met een geringe investering kunnen grote effecten worden bereikt. Allemaal op naar een avondje cursus!

_{Leen Keizer, Amsterdam}

Trump

In de krant van vrijdag kwam ik geen artikel over Trump tegen. HEERLIJK! Houden zo.

_{Frank Bakker, Haren}

Syriëgangsters

In het artikel van Hassan Bahara wordt het woord Syriëgangsters gebruikt (Ten Eerste, 27 september). Het zou om gangsters uit Syrië gaan, zo lijkt het nu.

Het pleit ervoor om hier de vrouwelijke vorm achterwege te laten. Is de vrouwelijke vorm van ganger: gangster?

_{C.C.Remijnse, Edam}

Nederlandse literatuur

Naar aanleiding van de alarmerende berichten over de teloorgang van het vak Nederlands willen wij een positief geluid laten horen. Op 21 september vond de eerste editie van literatuurfestival Nieuw Zutphens Peil plaats voor alle vijfdejaars van de vier middelbare scholen. Vijftien auteurs gingen in gesprek met de leerlingen, die zich aan de hand van een fragmentenboek met de docenten Nederlands hadden voorbereid. Alle leerlingen bezochten drie schrijvers naar keuze. Het doel was om leerlingen te laten ervaren dat lezen leuk is: als je leest, kom je op plekken waar je anders nooit komt, maak je kennis met andere culturen en kun je reizen in de tijd. Uit de reacties van leerlingen maken we op dat de dag een groot succes was.

Wij zijn ons ervan bewust dat het lesprogramma op de middelbare scholen geactualiseerd moet worden. Samen met vier andere scholen in het land denken wij mee over een nieuw curriculum. Hierin worden ook ouders en leerlingen betrokken. Wat ons betreft krijgen literatuur en schrijfonderwijs daarin een prominentere plaats.

_{Gerdien Keita en Caroline Stamhuis, Zutpen, docenten Nederlands}

Laren

De Larense VVD-leider Johan de Bondt plaatst een prachtige historische vergelijking met zijn opmerking dat zijn dorp onder het juk van Haarlem uit wil (Ten Eerste, 28 september). Dat wilden de Nederlanden ook in 1581 van Spanje.

Enige jaren geleden, toen hij dijkgraaf was van het hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, heeft De Bondt gezegd dat Nederland dijken nodig heeft ‘zo breed als het paleis op de Dam’. Op dat soort dijken wachten we nog steeds. Als we De Bondt op zijn woord moeten geloven, zal Laren zich dus gelukkig nog wel enige tijd beschermd weten door de Pax Haarlemiana.

_{Eric Baars, Haarlem}

Full page advert

Yes, it’s depressing that the word ‘Amsterdam’ is used to promote a chain of weed shops in Italy (Ten Eerste, 24 september). I also find it depressing that English, the language of Shakespeare, Wordsworth and Milton, is used for a full page advert in de Volkskrant (26 september) – infantile English at that!

_{David Brindle, Delft}

Taal is op haar mooist in harmonie

Met veel aandacht en interesse heb ik het interview gelezen met Gé Reinders (V, 26 september). Het is bijzonder te lezen hoe hij met zijn muziek en teksten in het dialect fans in het hele land heeft weten te winnen. En hoe hij een toelichting geeft bij het gevoel dat hem tot een tekst als Sjtómme Limburger bracht.

Ik meen echter namens veel dialect sprekende Limburgers (en andere dialectsprekers) te moeten opmerken dat zij zich niet herkennen in het stereotiepe beeld dat hij van ons geeft. Zowel oudere als jongere Limburgers reageren niet zomaar gefrustreerd op iemand die in zijn spraak een streekkenmerk heeft, bijvoorbeeld een harde g.

Het is als met mooie harmonische blaasmuziek : je kunt ervan genieten; behalve als één persoon uit het gezelschap te hoog van de toren blaast. Maar dat heeft een andere oorzaak dan de muziek die hij maakt met zijn spraak.

_{Ted Dekkers, Roermond}

Onbeleefd

Interessante mening van Gé Reinders over Limburgers die met een harde g praten. Als Limburger die al bijna 30 jaar in Nijmegen woont, heb ik echter een andere beleving van mijn vroegere (voornamelijk oudere!) provinciegenoten.

Zij schamen zich echt niet voor hun dialect buiten de provinciegrenzen, maar blijven vaak halsstarrig in hun eigen dialect praten. Helemaal niet erg als men ‘onder elkaar’ is, maar ronduit irritant en onbeleefd als er mensen bij zijn die het dialect niet kunnen verstaan.

_{Jan Crienen, Nijmegen}

Literatuurfestival

Collega-literatuurwetenschapper Lieke Stelling stelt dat ik op het ILFU-festival ‘vijf mannelijke sterauteurs’ en één ‘excuustruus’ heb geprogrammeerd (Brieven, 26 september). Er staan toch echt 150 schrijvers en artiesten geprogrammeerd, met een aanmerkelijk grotere diversiteit dan Stelling doet voorkomen.

Op het moment dat zij de azijn uit haar pen perste, stond Selda Bağcan geprogrammeerd: een van de grootste iconen uit de Turkse protestbeweging. Toevallig een vrouw, ja, die voor 1.500 Nederlanders, Turken en alles daartussenin liet horen wat het betekent als je écht je nek durft uit te steken.

Terwijl mevrouw Stelling vanaf de zijlijn stond te foeteren op nota bene de piemel van Tolstoj, stonden er duizend vrouwen voor te lezen op het station, reikte mijn festival de drie C.C.S. Crone Stipendia van dit jaar uit aan drie vrouwelijke auteurs en hoorden we de stemmen van uitstekende schrijvers als Becky Albertalli, Viv Groskop en Vesna Goldsworthy. Én van Julian Barnes, Éric Vuillard en Alejandro Zambra.

Een programmeur van literatuurfestivals zoekt namelijk in de eerste plaats goede schrijvers. Het boek gaat voor de onderbroek. Triest dat dit voor een literatuurwetenschapper als mevrouw Stelling anders ligt.

_{Michaël Stoker, directeur van het International Literature Festival Utrecht}

Potje van Lent

Voor de mysterieuze tekens op het ‘potje van Lent’ worden zwaarwichtige verklaringen gegeven, zoals verwantschap met een vroeg schrift, magische tekens of een illustratie van grote mobiliteit in de prehistorie waarbij gedacht wordt aan relaties met het Middellandse Zeegebied (Ten Eerste, 28 september).

We kunnen het ook dichter bij huis zoeken: het piepkleine potje is gemaakt door een kind en op eigen wijze versierd. De afmetingen, vorm, dikte en versiering op de rand kunnen daarvoor aanwijzingen zijn. Ook de tekens kunnen door het kind zijn aangebracht.

Kinderspeelgoed als spiegel van de grote mensenwereld is van alle tijden, gemaakt door ouders en kinderen. Er zijn uit de prehistorie voorbeelden van vuistbijlen, geslepen minibijlen, kleine houten pijlen en aardewerken beestjes. Ook andere historische perioden kennen veel voorbeelden. Dus een kind als maker van de mysterieuze tekens had ook wel genoemd mogen worden.

_{Leo Verhart, Swalmen, archeoloog}

Scheefwonen

Niet de bewoner met een zogenaamd te hoog inkomen in een ‘goedkope’ huurwoning is een scheefwoner, maar de starter op de woningmarkt die de hoofdprijs moet betalen voor zijn woning is de scheefwoner.

_{Jaap Bakels, Purmerend}

AOW-leeftijd

Bert Wagendorp weet weinig van pensioenen, zo geeft hij zelf toe (Ten Eerste, 27 september). Toch een poging om iets recht te zetten: de door hem gewenste keuzevrijheid om te stoppen met werken wanneer je wilt, bestaat reeds, al moet je zelf zien hoe je het betaalt.

In de meeste sectoren bestaat er inderdaad automatisch ontslag bij het bereiken van de AOW-leeftijd, maar mag je gewoon een nieuwe arbeidsovereenkomst sluiten, net zoals je voor die leeftijd gewoon kunt stoppen met werken.

In landen die geen automatisch ontslag op ‘de pensioenleeftijd’ kennen (o.a. de VS en het VK) zijn vaste contracten veel minder beschermd en vliegen ouderen er om andere redenen wel uit, of zien zij zich genoodzaakt om tot op zeer hoge leeftijd onder slechte arbeidsvoorwaarden te blijven werken.

Op het eerste gezicht lijkt automatisch ontslag op de AOW-leeftijd te discrimineren tegen ouderen, maar het voorkomt juist veel verborgen leeftijdsdiscriminatie en een verdere groei van de ongelijkheid.

_{Jaap Oude Mulders, Den Haag, onderzoeker arbeidsmarkt ouderen, NIDI}