'Midden-Amerika drugsparadijs'

SANTA CRUZ - 'We proberen de rust en de vrede te herstellen in zones en steden waar de criminaliteit van bendes en internationale kartels domineert', zei de Hondurese president Porfirio Lobo dinsdag bij de lancering van de zogeheten Operación Relámpago (Operatie Bliksemflits), waarmee de regering de escalatie van geweld denkt te kunnen stoppen.

Edgardo Buscaglia, politicoloog en expert in veiligheidsvraagstukken aan de ITAM-universiteit van Mexico-stad, noemt het een illusie. 'Het heeft allemaal met drugs te maken', zegt hij. 'Bijna de helft van de cocaïne voor de Amerikaanse markt maakt een tussenstop aan de kust of in het oerwoud van Honduras.'

Aan de moerassige Hondurese Mosquitia-kust leven hele dorpen van cocaïnehandel. Op klaarlichte dag laden mannen, vrouwen en kinderen pakken drugs uit snelle speedboten. En in de kuststad San Pedro Sula kunnen huurmoordenaars straffeloos in het rond schieten.

'Ruim 70 procent van de Hondurezen leeft in armoede. Criminaliteit is hun enige optie', verklaart Buscaglia. Het land heeft de hoogste misdaadcijfers ter wereld. Er worden 82 moorden per 100.000 inwoners gepleegd, oftewel twintig moorden per dag. 'Het geweld wordt bevorderd door de bestuiving over en weer van lokale straatbendes en Mexicaanse drugskartels', verklaart Buscaglia. 'Bovendien verergert de corruptie van de politie en de infiltratie van de criminelen in de staatsinstituties de onveiligheid.' Dit geldt niet alleen voor Honduras, maar ook voor de buurlanden.

Het geval van de georganiseerde misdaad in El Salvador is tekenend. Toen daar de lange burgeroorlog in 1991 eindigde, raakten vele militairen hun baan kwijt. De meesten emigreerden naar Los Angeles, in Californië, waar ze zich aansloten bij straatbendes van hun landgenoten, bekend als 'Maras'. De oud-soldaten, opgeleid op Amerikaanse legerbases, gaven deze bendes een militaire structuur. De terreur in Los Angeles werd zo groot dat de Amerikaanse regering besloot honderden bendeleden naar El Salvador te deporteren.

'Daarmee werd het probleem niet opgelost, maar verplaatst', legt Buscaglia uit. El Salvador werd een kweekvijver van nieuwe criminele organisaties, waarvan veel leden op hun beurt emigreerden naar de VS. 'De hele regio van Panama tot Mexico is besmet', zegt de politicoloog.

Guatemala kampt met een bijna even hoog criminaliteitsniveau als Honduras. In mei dit jaar werden in het Guatemalteekse departement Petén, grenzend aan Mexico, 27 kleine boeren gedood en onthoofd door voor Los Zetas werkzame ex-militairen. Komende zondag wordt in het land de tweede ronde van de presidentsverkiezingen gehouden. Het enige thema van de campagne is de extreme onveiligheid.

Volgens politicoloog Buscaglia vormen de Midden-Amerikaanse landen met hun door wrede burgeroorlogen vernielde sociale en institutionele weefsels een 'paradijs' voor internationale drugshandelaren. De enige uitzondering is Costa Rica, dat geen leger heeft en nooit een intern conflict heeft gekend. 'De economie en maatschappij van Costa Rica zijn solide, met een goed onderwijssysteem,' aldus Buscaglia. 'Dat maakt de kans op infiltratie door drugscriminelen kleiner.'

undefined