Meteoor Blair zal 'dino' Chirac overtroeven

Dat is misschien wat zwaar aangezet, maar de aanblik van politiek Europa, daags na de faliekante mislukking van de Europese top in Brussel, roept dat beeld wel op.

In Berlijn doelt de Duitse bondskanselier op Blair als hij sputtert dat degenen die het 'Europese sociale model vernietigen' uit 'populistische motieven of nationaal egoïsme, zich schuldig maken tegenover de komende generaties'. In Parijs hakken Chirac en diens premier De Villepin eveneens op de Brit in. Tony Blair is nog erger dan Thatcher, meent Chirac. 'Hij heeft haar arrogantie, maar hij is ook nog egoïstisch', citeert het satirische weekblad Le Canard Enchaîné de Franse president.

Die zal er alles aan doen om het Britse voorzitterschap van de Europese Unie tot een fiasco te maken, meldt de Canard. Ondertussen fulmineert De Villepin in het parlement ook tegen de Britse premier. De beruchte Britse korting en de Europese landbouwuitgaven hebben 'niets, maar dan ook helemaal niets met elkaar te maken', bestrijdt hij Blairs koppeling van die twee Europese uitgavenposten. Net als 'onze Britse vrienden' zijn wij sportief ingesteld, zo betoogt De Villepin, maar dat betekent niet 'dat wij zomaar onze plaats als wereldkampioen van de agrarische producten weggeven'. Over 'nationaal egoïsme' gesproken.

Nu zou je die gecoördineerde aanval op Blair kunnen zien als een bewijs van het bestaan van een sterk Frans-Duits blok. Maar de politieke context rechtvaardigt een tegenovergestelde interpretatie.

Want Schröder is in zijn laatste maanden als bondskanselier en zal in oktober vrijwel zeker door CDU-leidster Merkel worden afgelost. Haar toekomstige minister van Buitenlandse Zaken, Wolfgang Gerhardt, gaf in de Financial Times deze week aan dat hij helemaal niet zo ongelukkig met de mislukte Europese top was. Want als er in Brussel een slap compromis zou zijn gevonden, zou de EU zijn doorgegaan met het spenderen van 40 procent van zijn budget aan de landbouw, zo redeneerde hij. Nu ligt de weg vrij om dat op de helling te zetten en dat vindt de CDU'er Gerhardt wel zo aantrekkelijk.

Die gedachte is nu nog vloeken in de Frans-Duitse kerk, maar kan over vier maanden tot een ommekeer in Europa leiden. In de strijd tegen de landbouwsubsidies tekent zich dan een Brits-Duitse as af, waarbij Frankrijk zich plots in de Britse positie van splendid isolation bevindt. De Franse doodsangst daarvoor verklaart waarom de net aangetreden Franse minister van Buitenlandse Zaken, de oud-burgemeester van Lourdes Philippe Douste-Blazy, deze week niet veel anders deed dan het eerste geloofsartikel uit de catechismus van Chirac aanhalen: 'De Frans-Duitse as is nu belangrijker dan ooit.'

De arts Douste-Blazy geeft daarmee blijk geen inzicht te hebben in de zich wijzigende verhoudingen in Europa. Niemand van de Chirac-clan durft iets te zeggen over die veranderingen, uit angst voor de baas. Maar gelukkig is er nog altijd diens rivaal Nicolas Sarkozy, minister van Binnenlandse Zaken en tevens voorzitter van de regeringspartij UMP.

De lichten waren in Brussel na de laatste ruzies van Chirac en Blair nog maar net gedoofd, of Sarkozy sprong op om fris van de lever zijn visie te geven. Hij verklaarde dat de Frans-Duitse as helemaal niet heilig is. Hij ziet wel wat in een kopgroep van grote landen. Met niet alleen de Duitsers, Spanjaarden en Italianen, maar ook met... de Britten.

Dus terwijl Chirac en de zijnen alles in het werk stellen om Blair tot het zwarte schaap te maken, steekt Sarkozy de Britse premier alweer de helpende hand toe. De poging van Chirac om de chaos die het Franse nee in Europa heeft veroorzaakt, aan het oog te onttrekken, krijgt geen enkele steun van Sarkozy. Die overziet het speelveld en kijkt vooruit, naar 2007, het jaar van de presidentsverkiezingen. Chirac klampt zich daarentegen vast aan het verleden: aan de exclusieve band met Duitsland en aan de royale landbouwsubsidies.

Maar die 'verworven rechten' vormen geen antwoord meer op de vragen die de toekomst stelt. Chirac ziet dat niet meer.

De berichten die dezer dagen uit het Elysée sijpelen, wekken meelij op. Een gedesoriënteerde president, die in korte tijd mateloos onpopulair is geworden bij zijn landgenoten, kan zelfs geen besluit meer nemen over een reisje naar Singapore, waar Parijs en Londen (jawel) begin juli strijden om Olympische Spelen van 2012 binnen te halen. De Franse president weet niet of zijn aanwezigheid de kansen van Parijs nu vergroot of verkleint.

In verwarring richt de dinosaurus zijn kop op. Hopelijk zal de inslag van de meteoor hem snel uit zijn lijden verlossen.