Nieuws
Met zijn Volkswagen Kever bracht ‘Gods smokkelaar’ bijbels achter het IJzeren Gordijn en elders bij christenen in nood
Nadat hij gewond terugkwam uit Nederlands-Indië zocht Anne van der Bijl een doel in het leven en vond dat bij een Schotse opleiding voor zendelingen. Zijn aandacht ging vooral uit naar communistisch Oost-Europa: een aangewezen plek voor evangelisatie, vond hij.
‘En natuurlijk een evangelist in hart en nieren.’ Aldus besluit Klaas Muurling zijn lofzang op Anne van der Bijl. Die lofzang begon met het woord vastberaden en was verdergegaan naar ‘mensenmens’ en profetisch. Over dat laatste: ‘Al in 1978, toen het communisme nog recht overeind stond, waarschuwde hij al voor de gevaren van de islam.’
Wereldwijd stond Anne van der Bijl bekend als God’s Smuggler, tevens de titel van zijn in 1967 verschenen biografie. Wereldwijd, maar niet in eigen land. Het boek, waarvan tien miljoen exemplaren werden verkocht, verscheen in 35 talen. Alleen niet in het Nederlands. ‘Anne had een hekel aan bekendheid’, zegt Muurling. ‘Hij wilde ongestoord op klompen door zijn voortuin lopen.’ Dat heeft Anne van der Bijl dus tot op hoge leeftijd gedaan. Hij stierf op 28 september, 94 jaar oud.
Het levenswerk van Van der Bijl, geboren in het Noord-Hollandse Sint Pancras, begon in Schotland. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij als militair uitgezonden naar Nederlands-Indië en in 1949 kwam hij met een verbrijzelde enkel terug. Anne van der Bijl zocht een doel in zijn leven en vond dat bij een Schotse opleiding voor zendelingen.
Ruim veertig jaar geleden maakte Klaas Muurling zijn entree bij de stichting Open Doors, het levenswerk van Anne van der Bijl. Al een paar maanden later vroeg Van der Bijl hem een lading bijbels naar communistisch Oost-Europa te smokkelen, voor de christenen achter het IJzeren Gordijn. Muurling: ‘Anne verbaasde zich erover dat geen zendeling naar Oost-Europa ging.’ Voor hem was dat een aangewezen plek voor evangelisatie.
De Volkskrant profileert regelmatig onbekende, kleurrijke Nederlanders die onlangs zijn overleden. Wilt u iemand aanmelden? postuum@volkskrant.nl
Na de capitulatie van Duitsland was dat deel van Europa in de greep gekomen van Sovjet-Unie. De communistische machthebbers tolereerden het christendom niet of nauwelijks. In 1955 sloot Van der Bijl zich aan bij een communistisch gezelschap om poolshoogte te nemen in Polen. Die reis bevestigde zijn vermoedens. De nood was hoog.
In zijn Volkswagen Kever werd Anne van der Bijl een koerier in bijbels. Daaraan was groot gebrek. Muurling: ‘En voor christenen is de bijbel een eerste levensbehoefte.’ Aanvankelijk konden ze in alle openheid de grens over. Toen de onderdrukking toenam, werd dat een illegale praktijk die Van der Bijl in 2005 in dagblad Trouw omschreef als een combinatie van argeloos en arglistig. Volgens Klaas Muurling, zelf weleens gearresteerd tijdens zo’n bijbeltransport, is Anne van der Bijl er altijd mee weggekomen.
Dankzij donaties uit binnen- en buitenland werd Open Doors een stichting die alle continenten bestreek. Van der Bijl liet de organisatie over aan anderen, maar bleef als Brother Andrew altijd het uithangbord. Zijn eretitel ‘Gods Smokkelaar’ beviel hem minder goed, maar kwam als geuzennaam goed van pas.
Nadat het communisme was verkruimeld, verlegde de stichting haar werk naar islamitische landen. Zoals Van der Bijl al had voorzien, raakten christenen er steeds meer in de knel. Hoewel inmiddels al op leeftijd probeerde hij ook daar zijn geloofsgenoten te helpen.
In het Midden- en Verre Oosten zocht Anne van der Bijl altijd de dialoog, zelfs met leiders van de Taliban en Al Qaida. Predikant Ron van der Spoel herinnert zich op de site van Open Doors hoe geschokt Anne van der Bijl was door de liquidatie van Osama bin Laden. ‘Nu heeft niemand hem kunnen vertellen over Jezus.’
