Met Ron DeSantis komt er weer een concurrent voor Trump bij. Dit zijn de Republikeinse presidents­kandidaten

Donald Trump (76) - 54,3 procent in peilingen

Op dit moment heeft de voormalige president met afstand de beste kaarten om het in 2024 op te nemen tegen Joe Biden. Meer dan de helft van de Republikeinen wil Trump opnieuw nomineren, aldus de Amerikaanse site FiveThirtyEight op basis van meerdere nationale peilingen. Op grote afstand volgt Ron DeSantis, met zo’n 20 procent. De rest komt niet verder dan enkele procenten. De steun voor Trump toont bovendien een stijgende lijn in de afgelopen paar maanden.

De voornaamste onzekerheid is het verloop van de vele rechtszaken die tegen hem lopen, onder andere over het bewaren van vertrouwelijke overheidsdocumenten in zijn villa en zijn rol bij de Capitoolbestorming. Toen hij begin april werd gearresteerd en aangeklaagd voor de zaak rond het zwijggeld aan pornoster Stormy Daniels, leken Republikeinen alleen maar meer eensgezind achter hun oud-president te gaan staan.

Ron DeSantis (44) - 20,6 procent in de peilingen

De ster van de huidige gouverneur van Florida begon te rijzen toen hij Trump ging imiteren, zowel in mimiek als in standpunten. Even leek het er zelfs op dat hij zijn grote voorbeeld voorbij kon streven, toen hij vorig jaar bij de tussentijdse verkiezingen met overweldigende meerderheid werd herkozen als gouverneur, terwijl de meeste door Trump gesteunde kandidaten onderuit gingen. Dit momentum heeft hij niet vast weten te houden.

DeSantis presenteert zich als een minder impulsieve, intelligentere versie van Trump. Een van zijn speerpunten is een kruistocht tegen alles wat volgens hem ‘woke’ is: een verzamelnaam voor progressieve idealen die veelal betrekking hebben op lhbti-rechten en de aanpak van racisme. ‘Florida is waar woke zal sterven’, zei hij begin dit jaar in een toespraak.

Hij voegde de daad bij het woord door enkele omstreden wetten en maatregelen door te voeren. Nadat Disney zich had uitgesproken tegen een verbod op lessen over geaardheid en gender in het basisonderwijs, schroefde DeSantis onder meer de belastingen van het bedrijf op. De vraag is of deze ruzie, die DeSantis hoog op laat lopen, positief voor hem uitpakt. Uiterst rechts Amerika juicht de gouverneur toe, maar grote donateurs krabben zich publiekelijk achter de oren: veel Republikeinen zoeken juist een kandidaat die opkomt voor grote bedrijven.

Mike Pence (63) - 5,3 procent in de peilingen

De vicepresident onder Trump heeft zich officieel nog niet gekandideerd, maar dat is naar verwachting van Amerikaanse media een kwestie van tijd. ‘We krijgen een enorme hoeveelheid aanmoedigingen’, zei hij er zelf vorige maand over tegen NBC News.

De aartsconservatieve Pence ligt vooral goed bij het christelijk-conservatieve deel van zijn partij - de reden dat Trump hem ooit aanwees als running mate. Voor die tijd was hij gouverneur van Indiana. Hij is een voorstander van strikt migratiebeleid en seksuele voorlichting gericht op het ontmoedigen van seks voor het huwelijk, en tegen abortus en uitbreiding van lhbti-rechten.

De verhoudingen met Trump zijn getroebleerd door de Capitoolbestorming van 6 januari 2021. Pence was die dag aanwezig in het Capitool, waar hij als vicepresident een ceremoniële taak had bij het bekrachtigen van de verkiezingsuitslag. De Trump-aanhangers die het gebouw bestormden in een poging deze bekrachtiging tegen te houden namen onder meer een touw mee en riepen op Pence op te hangen. De vicepresident moest snel in veiligheid worden gebracht.

Nadien heeft Pence weinig woorden aan de gebeurtenis gewijd. Ook weigerde hij mee te werken aan een onderzoek van het Huis van Afgevaardigden. Afgelopen maart haalde hij echter fel uit naar zijn voormalige kompaan. ‘Zijn roekeloze woorden brachten mijn gezin in gevaar, en iedereen die die dag in het Capitool was. Ik weet dat de geschiedenis Donald Trump verantwoordelijk zal houden’, zei hij.

Nikki Haley (51) - 4,2 procent in de peilingen

De voormalige VN-ambassadeur meldde zich in februari als eerste tegenstander van Trump. Ze zou de eerste vrouwelijke presidentskandidaat in de geschiedenis van de Republikeinse partij zijn, mocht ze de nominatie weten te verzilveren.

Haley houdt er cultureel-conservatieve standpunten op na – zo is ze tegen abortus en uitbreiding van lhbti-rechten – maar behoort niet tot de radicale vleugel van de partij. Dat bleek bijvoorbeeld in 2015, toen ze als gouverneur van South Carolina besloot om de ‘confederatievlag’ te verwijderen van het parlementsgebouw van de staat. Deze vlag, die de zuidelijke staten gebruikten tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog, wordt in verband gebracht met racisme en slavernij, maar is bij veel Republikeinen geliefd.

Haar relatie met Trump, die haar aanstelde als ambassadeur bij de VN, is diffuus. Zo zei ze na de Capitoolbestorming dat Trump ‘elke vorm van politieke levensvatbaarheid verloren’ had, maar toen de partij hem bleef steunen sprak ze enkele maanden later toch haar steun voor hem uit. Ze zei toen ook Trump niet uit te zullen dagen als kandidaat, een belofte waar ze zich niet aan heeft gehouden.

Vivek Ramaswamy (37) - 3,5 procent in de peilingen

‘Ik doe mee aan de race om de America First-agenda verder door te drukken dan Trump ooit heeft gedaan.’ Ambitie en zelfvertrouwen kan de welbespraakte Vivek Ramaswamy, die dit zei in een toespraak, niet worden ontzegd. De steenrijke oprichter van een farmaceutisch bedrijf is een politieke nieuwkomer en wordt gezien als outsider.

Een van zijn meest opvallende uitspraken is dat een president zijn wil veel harder zou kunnen doordrukken dan Trump heeft geprobeerd. Ramaswamy beweert op zijn eerste dag als president het ministerie van Onderwijs af te schaffen, als onderdeel van zijn wens om de overheid flink in te krimpen. Ook verwacht hij dat inzetten op meer fossiele brandstoffen tot zoveel economische groei leidt, dat de gevolgen van klimaatverandering gemakkelijk op te vangen zijn.

Tim Scott (57) - 1,6 procent in de peilingen

De enige zwarte Republikein in de Senaat droomt er naar eigen zeggen al van kinds af aan van om president te worden. Hij onderscheidt zich vooral van Trump en DeSantis door zijn opgewektere toon: volgens Scott zitten Amerikanen niet te wachten op rancune, maar zoeken ze een positief verhaal.

Zijn versie van dat verhaal is geworteld in typisch Republikeins conservatisme: de religieuze Scott is anti-abortus, voor belastingverlagingen en tegen wapenbeheersing. Naar eigen zeggen stapte hij in de jaren negentig naar een lokale afdeling van de Democraten in South Carolina, waar hem werd verteld ‘in de wachtrij te gaan staan’. Daarop besloot hij zich aan te sluiten bij de Republikeinen.

Discussies over racisme binnen zijn partij gaat hij het liefste uit de weg. Hij zegt met ‘de pijn van discriminatie’ in aanraking te zijn gekomen, maar ziet het aanpakken van racisme in de VS niet als topprioriteit, wijzend naar zijn eigen succes.

Wel nam hij in 2017 publiekelijk afstand van Trump toen die sprak over geweld ‘aan beide kanten’ nadat een extreem-rechtse, racistische nationalist in Virginia was ingereden op een menigte progressieve demonstranten, waarbij een dode en tientallen gewonden vielen. Volgens Scott had de president hiermee ‘zijn morele autoriteit’ verloren.