Met een grotendeels gevaccineerde bevolking durft Denemarken weer terug naar 2019

Denemarken ziet corona niet meer als bedreiging en laat alle beperkende maatregelen vallen. Hoe dat kan? Vaccins, is het simpele antwoord.

Heel veel kon alweer in Denemarken, maar sinds vrijdag hebben Denen de vrijheden die ze moesten opgeven om de coronacrisis te bestrijden allemaal weer terug. Afstand houden is niet meer nodig. Bij nachtclubs, festivals of voetbalstadions sta je niet meer in de rij om je vaccinatie- of testbewijs te laten zien. Een maximumaantal aanwezigen bij evenementen is er niet langer.

Corona is in Denemarken gedegradeerd tot ‘normale’ ziekte. ‘De epidemie is onder controle’, zei de Volksgezondheidsminister Magnus Heunicke in augustus. ‘Corona is niet langer een kritieke bedreiging voor de samenleving.’

De Denen voelen zich voldoende beschermd tegen de pandemie. Van alle Denen boven de 12 jaar is namelijk 83 procent volledig gevaccineerd. In Nederland is dat 74 procent. Van de vijftigplussers, waar vooral de risicogroep zit, is in Denemarken zelfs 96 procent gevaccineerd.

Vertrouwen

Wie had willen voorspellen hoe de pandemie zou voorlopen, had tot dusver eigenlijk alleen naar Denemarken hoeven te kijken. Het was een van de eerste landen in Europa dat in maart 2020 in lockdown ging en eind april van dat jaar was het zo’n beetje het eerste land dat weer wat versoepelde.

Toen Nederland in februari 2021 na veel chagrijn eindelijk een beetje op stoom kwam wat betreft vaccineren, was Denemarken al een heel eind verder en koploper van Europa. Het stopte als eerste met AstraZeneca en Janssen-vaccins na ernstige trombosebijwerkingen. Nu gaat het voor het eerst weer helemaal van het slot.

Wat dat betreft gloort er hoop aan de coronahorizon voor andere Europese landen die achterlopen op Denemarken. Maar de belangrijkste reden voor het laten vallen van de laatste maatregelen, de hoge vaccinatiegraad, kwam niet zomaar tot stand. Dat is namelijk het gevolg van het vertrouwen dat de Denen hebben in het coronabeleid, concludeert een grootschalig Deens sociaal-wetenschappelijk onderzoek.

Het vergeleek Denemarken met zeven andere westerse democratieën en nam in totaal meer dan 400.000 interviews af. Het vertrouwen in de overheid was in Denemarken voor de pandemie al groot, maar het beleid en de communicatie van de Deense overheid heeft ertoe geleid dat de Denen ook het coronabeleid in grote mate bleven steunen. In vergelijking met andere westerse landen waren er veel minder anti-lockdown demonstraties.

De overheid bracht het als een morele opdracht om overal vroeg bij te zijn en het aantal besmettingen te stoppen. Daardoor voelden de Denen een collectieve verantwoordelijkheid en waren de lockdowns beter te dragen, blijkt uit het onderzoek. De eenzaamheid was in Denemarken minder groot dan in de de zeven andere landen.

De hoge vaccinatiegraad is tevens een gevolg van transparantie over de nadelige gevolgen. Het vroege stoppen met Janssen en AstraZeneca is daar een onderdeel van.

Coronapas

Dat de Deense overheid het weer aandurft de samenleving open te gooien, heeft ook te maken met andere gunstige coronacijfers. In het land met 5,3 miljoen inwoners zijn nu dagelijks rond de 500 nieuwe besmettingen. Vrijdag lagen er 132 Denen met een coronabesmetting in het ziekenhuis, van wie 28 op de intensive care-afdeling.

Daarbij spelen vaccinaties natuurlijk een belangrijk rol, maar het is ook een bijeffect van de succesvolle coronapas die Denemarken in mei 2021 invoerde. Omdat het de Denen zeer eenvoudig werd gemaakt zich te laten testen, konden versoepelingen eerder worden doorgevoerd. Ook kreeg het land zo meer grip en overzicht op de verspreiding van het virus.

Bovendien heeft Denemarken de afgelopen maanden in kleine stapjes versoepeld. Van het in een keer laten vallen van een heel pakket maatregelen, zoals in Nederland of het Verenigd Koninkrijk, is geen sprake geweest. Tot een nationale feestdag heeft de Deense overheid het loslaten van de maatregelen dan ook niet gemaakt. De regering heeft al gewaarschuwd dat die snel weer ingevoerd kunnen worden als de situatie weer verslechtert.