'Met afkeer EU-referendum toont Pechtold zich geen echte D66'er'

Sinds Cameron zijn toespraak gaf over de EU en zijn belofte om een in/out EU-referendum te houden, is ook in Nederland de discussie goed losgebarsten. Een groep burgers van verschillend pluimage heeft in navolging van de toespraak een burgerforum opgericht.

Dit forum, waar ik deel van uit maak, heeft de stelling genomen dat er geen machtsoverdracht van Nederland aan de EU mag plaatsvinden ZONDER deze eerst aan de kiezer voor te leggen in een referendum. De wens is dus niet een in/out referendum, maar dat de kiezer inspraak moet krijgen. Dit is ook de reden dat het initiatief van het burgerforum gesteund wordt door mensen van zowat alle politieke kleuren (onder andere de PvdA, PvdD, PVV, VVD, CDA en SP) en professionele achtergronden (hoogleraren recht, economen, sociologen, kleine ondernemers, huisvrouwen/mannen, historici, en zo verder). Het doel is dus om politici te forceren om burgers bij het proces te betrekken. De kiezers hebben namelijk veel bezwaren, twijfels en vragen omtrent de EU en de euro. Deze kiezers worden tot op de dag van vandaag genegeerd.

Discussie is vervangen door angst en platitudes
Mijn verbazing was dan ook groot dat nota bene D66-leider Alexander Pechtold het initiatief van het burgerforum niet ziet zitten. Opgaaf van reden: Europa is te complex om in een referendum te proppen. Impliciet wordt hier aangegeven dat de kiezer te onwetend of te dom is om een goede beslissing te maken.

Als er iets als een paal boven water staat, is het wel dat onze politici de ene na de andere fout hebben gemaakt. De introductie van de euro was omgeven door protest van experts die zeiden dat het niet kon werken, maar toch is de beslissing genomen om de euro in te voeren. Tezamen met slechte financiële regulering heeft dit aan de wieg gestaan van de huidige crisis. Dus het argument dat de EU te complex is gaat of niet op, of het geldt ook voor politici en haar adviseurs.

EU democratisch tekort is thuis geboren
Democratisch gezien, is de grootste fout dat politici de burger, op één keer na, nooit hebben betrokken bij het Europese project. Die ene keer was natuurlijk het referendum van 2005 en de uitslag (61 procent tegen) werd genegeerd. Dat de burger daardoor én niet enthousiast is over de EU en eurozone én er weinig kennis over heeft, is voor een groot deel de schuld van politici. Een leider heeft een verantwoordelijkheid naar de achterban. Discussiëren, uitleggen, betrekken, consulteren, enthousiasmeren, en zo verder.

In plaats daarvan was het veelal een verhaal van 'we moeten wel', 'achteruitgaan is geen optie', 'anders gaat het licht uit', 'de sprong voorwaarts' en nog meer van dit soort angstbeelden en platitudes.

Failliet van de parlementaire democratie
Het argument dat burgers bij de verkiezingen van 2012 hun (pro-EU) stem hebben laten horen is ook onzinnig. Een partijprogramma is een package deal; een links-liberale stemmer die een rem op de EU wil, kan dus nergens met zijn stem terecht. Verder, zoals Rutte heeft bewezen, zijn de beloften in een verkiezingsprogramma bijna niets waard.

Hier ligt dan ook één van de problemen van onze parlementaire democratie: de kiezer kiest een package deal en de gekozen politici beschouwen de verkiezingsuitslag als een blanco cheque. Er is nu geen enkele mogelijkheid voor de kiezer om politici (per punt) bij te sturen of te blokkeren. Hooguit kan er na 4 jaar een partij worden afgestraft (en de fouten zijn dus al gemaakt), maar de kiezer loopt dan weer tegen dezelfde muur aan bij een andere partij.

Het ontstaansrecht van D66
Uit dit ongenoegen is D66 geboren. Zoals uit dit campagnefilmpje duidelijk wordt, waren Hans van Mierlo cum suis het beu om iedere keer oude wijn in nieuwe zakken voorgeschoteld te krijgen. Het was tijd voor bestuurlijke vernieuwing, voor een echte democratie met referenda. En ja, D66 heeft zijn receptuur vaak veranderd, maar in haar statuten staat duidelijk dat D66 de mens, in gelijkwaardigheid tot elkaar, invloed wil geven om zelf invulling te geven aan het leven en de maatschappij. Voor dat laatste is openheid en democratie noodzakelijk.

Waar zijn de echte D66-ers?
Ik kan met geen mogelijkheid het beleid van de heer Pechtold rijmen met de D66-statuten. De zin 'in gelijkwaardigheid tot elkaar' strookt niet met het adagio dat de kiezer onwetend is en dat politici met hun adviseurs het wel beter weten. Verder staat de afkeer van het burgerforum door de heer Pechtold haaks op de D66 wens om 'de mens invloed te geven om zelf invulling aan het leven en de maatschappij te geven'. Dat hij de nalatenschap van Hans van Mierlo heeft verkwanseld en de statuten van D66 met de voeten treedt, hoeft niet te betekenen dat de D66-kiezer dat ook moet doen.

Mijn oproep is dan ook aan de D66-kiezer: ga naar www.burgerforum-EU.nl en laat blijken dat u wel voor een democratische EU-koers bent; dat u wel voor bestuurlijke vernieuwing en zelfbeschikking bent.

^{Alexander Sassen van Elsloo is financieel consultant en oprichter van Sassen Research & Consultancy Company.}