Merkel straalt rust uit ondanks ruzie in coalitie

Voor Angela Merkel kon het moment niet beter. In de week dat haar zwart-gele regering zou worden afgerekend op de eerste ‘honderd dagen’, is een fel debat ontbrand over een illegale cd-rom met gegevens van belastingontduikers. Is de aankoop ervan moreel wel wenselijk, was de vraag in talkshows. Maar de Duitse bondskanselier zei ferm: geen gezeur, we kopen hem.

De politieke lading is moeilijk over het hoofd te zien. Uit peilingen blijkt dat een meerderheid van de Duitsers achter de aankoop staat. Merkels beslissing blijkt daarmee ineens ‘daadkracht’ uit te stralen, zoals direct door commentatoren werd geconstateerd.

Het is precies wat ze nodig had, nu haar kabinet van christen-democraten en liberalen vooral te lijden heeft onder een flink gebrek aan stevigheid.

Een onderzoek van de tv-zender ARD laat weliswaar zien dat de stemming ‘afwachtend’ is, maar een meerderheid van de ondervraagden zegt zelfs terug te verlangen naar de vorige regering. Alle winst van de liberale coalitiepartij FDP is in rook opgegaan; van de 15 procent blijft in peilingen nog 8 procent over. Geruzie tussen de coalitiepartners over belastingverlagingen en gezondheidszorg hebben het enthousiasme over de snelle start naar de achtergrond gedrongen.

De enige partijen die daar echt blij mee zijn, zijn de satirische programma’s, die zich vol enthousiasme op ieder akkefietje storten. De grote klacht over de vorige coalitie was dat die te bedaagd was. Nu klaagt men al evenveel, maar, zoals Merkel het zelf formuleerde: ‘Saai wordt het in ieder geval niet.’

De kritische stemming is overigens makkelijk te verklaren. Juist de de partij die beloofde dat alles anders zou worden, roept de grootste teleurstelling op. De liberale FDP, onder aanvoering van vicekanselier en minister van Buitenlandse Zaken Guido Westerwelle, was de grote winnaar in september. Na elf jaar oppositie had ze meer gewicht dan ooit; nooit eerder kreeg ze zoveel stemmen.

De liberalen zouden een vernieuwde, frisse groep zijn, beloofde Westerwelle, geen partij die zich slechts sterk maakt voor de hoge inkomens. Maar de FDP heeft niet met zijn oude imago kunnen afrekenen. Ze had één grote troef, en dat waren belastingverlagingen. Uitgerekend nu blijkt de staatsschuld echter erg hoog, waardoor de populariteit van de FDP-plannen afnam. Daarbij raakten de liberalen in een schandaal verstrikt. Op hun initiatief werd een btw-verlaging voor de hotelbranche doorgevoerd, maar de partij blijkt een jaar ervoor een enorme gift te hebben ontvangen van een hotelier. De schijn van belangenverstrengeling was gewekt.

Vanuit de talloze buitenlanden waar partijchef Westerwelle zich als minister bevindt, moet hij de schade beperken, op nationaal en zelfs op deelstaatniveau; over drie maanden zijn er verkiezingen in Noordrijn-Westfalen, en daar vreest een zwart-gele regering voor een afrekening.

Westerwelle zelf zegt over de desastreuze peilingen graag relativerend dat tegenwind erbij hoort als je iets wilt veranderen. Maar dit weekeinde is een extra partijtop belegd. Merkel verscheen donderdagavond majesteitelijk op de tv. Alles komt goed, was haar boodschap aan het volk. Misschien gelooft ze het ook; háár populariteit is namelijk niet gedaald, net zo min als die van haar partij. De linkse oppositie is daarbij niet echt bedreigend; SPD en Die Linke zitten zelf in een identiteitscrisis.

Net als bij de vorige regering zakt Merkels partner diep weg in de kiezersgunst. Maar voor haar eigen positie blijkt de strategie van neutrale onverstoorbaarheid nog steeds te voldoen. Mits, af en toe, gecombineerd met een moment van goed-getimede daadkracht.