Meer geld in kas pensioenfondsen: uitkering omhoog

AMSTERDAM - De grote pensioenfondsen ABP en PFZW kunnen dit jaar de pensioenen verhogen omdat hun dekkingsgraden in 2013 sterk zijn verbeterd. Dat laatste geldt trouwens voor de meeste pensioenfondsen. De gemiddelde dekkingsgraad (de verhouding tussen het belegd vermogen en de pensioenverplichtingen) steeg van 102 procent eind 2012 naar 109 procent eind vorig jaar. De vooruitgang is grotendeels te danken aan het goede beursjaar 2013. Daardoor zijn de aandelenportefeuilles van de fondsen in waarde gestegen.

Ook herstelmaatregelen zijn debet aan de verbeterde financiële positie: veel fondsen hebben het afgelopen jaar de pensioenen bevroren en soms zelfs gekort, de pensioenopbouw verlaagd en/of de premies verhoogd. Bij PFZW is de dekkingsgraad daarnaast nog 1 procentpunt extra gestegen omdat het sterftecijfer onder het gepensioneerde zorgpersoneel in 2013 iets hoger bleek dan geraamd.

De 342 pensioenfondsen die na de kredietcrisis van 2008 met een vermogenstekort kampten, moesten op bevel van De Nederlandsche Bank (DNB) in 2009 een herstelplan opstellen. De fondsen kregen vijf jaar de tijd om hun dekkingsgraad weer op het wettelijk minimum van 104 à 105 procent te brengen. De deadline daarvoor was 31 december 2013.

De circa 38 fondsen die volgens een nieuwe berekening van DNB nog steeds een te lage dekkingsgraad hebben, zijn in princ ipe verplicht de pensioenen teverlagen of andere noodmaatregelen nemen. Naast de grote metaalindustriefondsen PME en PMT zijn dat vooral kleine fondsen.

Het apothekersfonds stempelt de pensioenen dit jaar met 3,7 procent af, nadat deze vorig jaar al met 6,8 procent waren verlaagd. Het pensioenfonds voor de woonbranche (onder meer meubelzaken) kort de pensioenen met 3,5 procent. Ook de werknemers en gepensioneerden in de vlakglasindustrie leveren opnieuw in, dit keer 1,2 procent.

In 2013 moesten 66 pensioenfondsen de pensioenen korten. Dat zijn er 28 meer dan dit jaar. De verlagingen zijn dit jaar bovendien kleiner, meldt DNB. Bij de fondsen die moeten korten gaan de pensioenen gemiddeld 1,1 procent naar beneden. Vorig jaar was dit 1,9 procent.

ABP en PFZW verhogen de pensioenen tegen de zin van toezichthouder DNB. DNB-directeur Joanne Kellermann liet zich vorige maand in het Financieele Dagblad kritisch uit over fondsen die meteen indexeren zodra ze een mager zesje scoren: 'Ik zie nog steeds kortetermijngedrag bij pensioenfondsen. Denk aan fondsen die direct weer willen indexeren als ze uit onderdekking zijn. Die fondsen hebben wel wat uit te leggen. We hebben eerder jojogedrag gezien bij fondsen die het ene jaar indexeren, en het jaar erna weer moeten korten.'

Kellermann stak hiermee een beschuldigende vinger uit naar PFZW. Het fonds voor Zorg en Welzijn verhoogde de pensioenen in 2010 bij een dekkingsgraad van 108 procent. Aan het einde van dat jaar zat PFZW alweer in onderdekking, mede door die snelle indexatie. Door de geplande 0,94 procent indexatie is de dekkingsgraad van PFZW op 1 januari in een klap met 1 procentpunt gedaald.

PFZW-directeur Peter Borgdorff geeft ruiterlijk toe dat hij de toezichthouder bewust tegen de haren in strijkt. 'We hebben lang met elkaar gepraat, maar worden het niet eens. DNB ziet pensioenfondsen als financiële instellingen die enorme kapitaalbuffers moeten aanhouden. Ik vind dat we er primair zijn om de arbeidsvoorwaarden in de gezondheidszorg uit te voeren. Daarom verhogen wij de pensioenen zodra dat kan.'

De dekkingsgraad van het ABP was eind december 105,9 procent, slechts 1,7 procentpunt boven het minimumvereiste. 'Wij hoeven de pensioenen in 2014 niet te verlagen en kunnen de verlaging van vorig jaar schrappen', zegt bestuursvoorzitter Henk Brouwer in een persbericht. 'Helaas is het herstel van de dekkingsgraad nog erg pril. We kunnen daarom de pensioenen niet indexeren.'

Formeel mogen pensioenfondsen gedeeltelijk indexeren (= de pensioenen verhogen met de inflatie of met de gemiddelde loonstijging in de bedrijfstak) als hun dekkingsgraad 105 procent of hoger is. Hoe de fondsen met die regel omgaan, verschilt nogal. PFZW grijpt de eerste de beste mogelijkheid om de pensioenen te verhogen aan, maar BPF Bouw doet dat niet. Dit hoewel het bouwfonds er met een dekkingsgraad van 111,6 procent beter voor staat dan PFZW.

BPF Bouw lijkt gevoelig voor de argumenten van DNB. 'Ondanks de positieve cijfers blijft BPF Bouw voorzichtig in het financiële beleid. BPF Bouw zoekt hiermee de balans in de verdeling van de lasten bij de huidige en de toekomstige gepensioneerden.'

Fondsen die bij een vrij lage dekkingsgraad de pensioenen indexeren, verschuiven beleggingsrisico's van oudere naar jongere deelnemers. De gepensioneerden krijgen de indexatie immers meteen in cash uitbetaald. De werkenden krijgen extra pensioenrechten toegekend. Die kunnen ze pas verzilveren als zij zelf met pensioen gaan. Als hun fonds op dat moment te weinig vermogen in kas heeft, zijn die rechten niets waard.

Een dekkingsgraad van 105 procent is net voldoende om alle deelnemers niet-geïndexeerde pensioenen uit te betalen. Zo'n pensioenen is niet waardevast, omdat de koopkracht ervan elk jaar met het inflatiepercentage daalt. Pensioenrechten die nu goed zijn voor 10 duizend euro pensioen per jaar, zijn over dertig jaar nog maar 4.761 euro waard. (bij een gemiddelde inflatie van 2,5 procent).

Pas bij een dekkingsgraad van 125 procent kunnen pensioenfondsen werkenden en gepensioneerden een waardevast pensioen bieden. Om de al opgelopen inflatieschade in te halen, moet de dekkingsgraad nog veel hoger zijn (135 tot 150 procent). De inflatieschade is bij PFZW en ABP al opgelopen tot meer dan 12 procent.

Het onderzoek naar de 100 grotere pensioenfondsen is gebaseerd op de dekkingsgraad per 31 december 2013. Het onderzoek is uitgevoerd door Marlies de Brouwer.

undefined