'Mdma-gehalte in xtc steeds hoger'

Het vijfdaagse dance-evenement ADE trok van woensdag tot en met zondag 350 duizend bezoekers naar 85 locaties in de hoofdstad. Incidenten zijn dan wel te verwachten, zegt Van der Gouwe. Drie slachtoffers in één nacht is echter uitzonderlijk. Vorig jaar telde Trimbos 10 drugsdoden in het uitgaansleven.

Bij een van de slachtoffers van dit weekend, een 41-jarige vrouw, heeft de arts vastgesteld dat xtc de oorzaak was. Bij de andere twee, mannen van 31 en 21, was vermoedelijk drugs in het spel, maar is de precieze doodsoorzaak nog niet vastgesteld.

Van der Gouwe wil niet ingaan op deze specifieke gevallen zolang niet duidelijk is wat er precies is gebeurd. Wel vertelt hij over de toenemende risico's van xtc. Steeds vaker treft het Trimbos pillen met een mdma-gehalte van meer dan 200 milligram aan. In één uitzonderlijk geval zelfs een pil met 366 milligram mdma. Boven de 100 milligram neemt het euforische effect van de drug niet toe, zegt hij. 'Daarboven heeft het alleen nog een 'speedy', oppeppend effect.' De gezondheidsrisico's nemen wel toe, 'een glaasje water' helpt dan niet meer. Een kleine groep 'roekeloze gebruikers' negeert de waarschuwingen, zegt hij. 'Zij gaan ervan uit: hoe hoger, hoe beter.'

Daarnaast zijn ook vervuilde pillen in omloop. Waar bijvoorbeeld de stoffen pma en pmma inzitten. Die hebben hetzelfde effect als mdma, maar dat treedt later op. Gebruikers nemen mogelijk sneller nog een pil omdat ze veronderstellen dat de pil met pma een lage dosis mdma bevat. Van der Gouwe raadt gebruikers aan hun drugs eerst te laten testen en tijdens het uitgaan op elkaar te letten. 'Als iemand opeens koortsachtige verschijnselen vertoont, ga direct naar de EHBO, want dat kan betekenen dat iemand oververhit raakt.'

XTC niet vaak doodsoorzaak
Het precieze aantal sterfgevallen door gebruik van xtc is niet bekend. Volgens het CBS komt de drug niet vaak voor als primaire doodsoorzaak. Tussen 1996 en 2011 varieerde het aantal geregistreerde gevallen van slechts een tot zeven per jaar. In 2010 werd er maar één geval geregistreerd en in 2011 twee. Het is volgens een woordvoerder van de burgemeester van Amsterdam voor het eerst dat iemand tijdens het ADE om het leven komt.

In 2012 telde het Trimbos-instituut in totaal 2.961 gemelde drugsincidenten, waarbij gebruikers terechtkwamen bij EHBO-posten of politieartsen. Bij 1.142 meldingen was xtc gebruikt, hiervan was in 903 gevallen xtc als enige drug gemeld (met of zonder alcohol).

Mochten 'vervuilde drugs' de reden zijn van overlijden van de drie ADE-gangers, dan kan de officier van justitie besluiten verder onderzoek te doen naar de evenementenorganisaties en de herkomst van de drugs. De politie kan nog niet zeggen wanneer het onderzoek op de lichamen is afgerond.

Mocht er sprake zijn van 'gewoon drugsgebruik' bij de overledenen, dan zijn zij daar zelf voor verantwoordelijk, zegt een politiewoordvoerder. 'Als het evenement zich houdt aan de controles en waarschuwingsplicht zoals voorgeschreven in de vergunningen, dan ligt de verantwoordelijkheid bij diegene die het spul in zijn mond stopt. Er volgt dan geen verder onderzoek naar de organisatie van het evenement.'

Waterpunten en EHBO aanwezig
De slachtoffers bezochten alledrie in de nacht van zaterdag op zondag de feestlocaties Club Lite en de Westergasfabriek. Een politiewoordvoerder noemt dat 'frappant' en roept festivalbezoekers op drugs die zij op die locaties hebben verkregen niet te gebruiken of te laten testen.

De gemeente heeft vooralsnog geen aanwijzingen dat de vergunningen niet zijn nageleefd door Club Lite en bij Awakenings in de Westergasfabriek, zegt de gemeentewoordvoerder. Daarin staat onder andere dat er per 150 personen een gratis waterpunt is, er voldoende ruimten zijn om even uit te rusten, dat er EHBO aanwezig is, er dropboxen staan waar bezoekers hun drugs in kunnen gooien en dat er wordt gewaarschuwd voor, en gecontroleerd op, drugsgebruik.

'Alle 85 locaties zijn door ons bezocht en gecontroleerd', zegt de gemeentewoordvoerder. Wat er bij de locaties in kwestie is aangetroffen, kan hij nog niet zeggen. 'Het is nu aan het OM om te beoordelen of zij verder onderzoek nodig vinden. En mogelijk dat op politiek niveau de discussie weer losbarst over het maatschappelijke verschijnsel dat drugs worden gebruikt tijdens grote feesten.'

Testplekken terug op festivals
Als het aan D66 ligt, komen er op festivals en feesten weer mogelijkheden om de kwaliteit van xtc te laten controleren. De testplekken op feestlocaties werden volgens Bergkamp in 2002 afgeschaft door het toenmalige kabinet-Balkenende, omdat deze drugs verboden zijn en de testen dus ook niet hoefden. Mensen die xtc kopen, kunnen die nog wel op bepaalde plekken laten testen. Maar dat is vooraf en duurt vaak enige tijd, aldus Bergkamp.

Vorig jaar pleitte ook de SP al voor een terugkeer ervan. Staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) weigerde dat, omdat ze volgens hem een schijnzekerheid geven. Ze waren niet altijd nauwkeurig en bovendien is het illegaal en in veel gevallen rotzooi, stelde hij.