Massawerkloosheid afgewend
De kans dat het sombere scenario van massawerkloosheid werkelijkheid wordt, neemt steeds verder af. Voor de tweede maand op rij bericht het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat het aantal werklozen daalt. Eerder deze week werd al bekend dat de vraag naar uitzendkrachten weer aantrekt en dat het aantal werkloze jongeren afneemt. Vooral in de industrie groeit de vraag naar personeel.
In juni 2009 presenteerde het Centraal Planbureau nog een inktzwart scenario voor de Nederlandse arbeidsmarkt: in 2009 zou de werkloosheid oplopen tot gemiddeld 430 duizend, in 2010 zou dit aantal op 730 duizend uitkomen. Oftewel 9,5 procent van de beroepsbevolking. Zulke percentages zijn sinds de jaren tachtig niet meer zijn voorgekomen.
Dit voorjaar stelden de Haagse rekenmeesters de verwachtingen al naar beneden bij. Maar de kans dat de recentste voorspelling van een half miljoen werklozen in 2010 en 2011 uitkomt, wordt door deskundigen ‘onwaarschijnlijk’ genoemd. Ze kunnen alleen nog gehaald worden als er komende maanden vele tienduizenden werklozen bij komen. Nu telt Nederland ruim 430 duizend werklozen.
Dubbele dip
‘Als over een maand blijkt dat de Europese economie toch nog een dubbele dip krijgt, wordt het natuurlijk een ander verhaal’, zegt Lans Bovenberg, econoom van de Universiteit van Tilburg. Maar gebeurt dit niet, dan verwacht hij net als zijn collega’s ‘dat het weer lente wordt op de arbeidsmarkt’. ‘Er ligt nog steeds een eurocrisis op de loer’, zegt ook Ton Wilthagen van de Universiteit van Tilburg. ‘Maar dat neemt niet weg dat deze cijfers een positieve tendens weerspiegelen.’
De daling van de werkloosheid komt vooral ten goede aan relatief laagopgeleide mannen die banen zoeken in de industrie. ‘Deze branche profiteert van de lage koers van de euro. De export naar de Verenigde Staten, China en de rest van Azië trekt aan. Daarnaast profiteert Nederland ook van de opleving in Duitsland’, zegt Senne Janssen van het CBS.
Janssen vindt het nog te vroeg om te juichen. Pas over een paar maanden is te zeggen of de malaise op de arbeidsmarkt echt voorbij is, stelt hij. ‘Het is wel vaker gebeurd dat de werkloosheid een paar maanden daalt en daarna toch weer stijgt. In augustus publiceren we cijfers over de banengroei, dan weten we echt meer.’
Terugtrekken
De deskundigen sluiten daarnaast ook niet uit dat de daling van het aantal werkzoekenden deels is toe te schrijven aan werklozen die zich terugtrekken van de arbeidsmarkt. ‘Je hebt een groep discouraged workers die het gevoel heeft dat het geen zin meer heeft om te zoeken’, zegt Wilthagen. Ook wijst hij er op dat de crisis niet in alle sectoren passé is. ‘In de bouw hebben werknemers het nog steeds moeilijk.’
Wat Lans Bovenberg betreft, waren de voorspellingen van het CPB sowieso te somber. ‘Het CPB had blijkbaar niet door hoe overspannen de arbeidsmarkt was. Er was een structureel tekort aan mensen en in veel bedrijven werd vóór de crisis overgewerkt. Mede daardoor is de stijging van de werkloosheid meegevallen.’ De achterblijvende groei van de werkloosheid is ook deels te verklaren doordat veel zelfstandigen zonder personeel de klappen hebben opgevangen. Deze verborgen werkloosheid zie je niet terug in de statistieken.
Wat Jules Theeuwes van de Universiteit van Amsterdam betreft maken de achterblijvende cijfers duidelijk dat de vergrijzing is begonnen. ‘Je ziet dat meer ouderen uittreden, terwijl minder jongeren zich aanbieden.’
De gunstige werkloosheidsontwikkeling is een meevaller voor de rijksbegroting. Maar hoe groot deze zal zijn, is nog onduidelijk. ‘Reken jezelf nog maar niet rijk’, waarschuwt Theeuwes. ‘We moeten braaf wachten. Pas op Prinsjesdag weten we hoeveel het scheelt.’
