Nieuws
Mark Rutte evenaart vandaag zijn eigen formatierecord
Terwijl demissionair premier Rutte in Hilversum onderhandelt over een regeerakkoord, evenaart hij donderdag zijn eigen formatierecord uit 2017. Het is nu 225 dagen na de verkiezingen van 17 maart. Vanaf vrijdag is dit de langstlopende formatie sinds de Tweede Wereldoorlog.
Voor de start van deze editie duurde een formatie in Nederland gemiddeld zeventig dagen. Daartussen zitten echter ook lijmpogingen, waarbij men het na de val van een kabinet toch nog eens probeert, en rompkabinetten, die vooral worden gevormd om snel nieuwe verkiezingen te regelen. De doorstart van het kabinet-Balkenende, na het opstappen van D66 in 2006, duurde bijvoorbeeld maar acht dagen: een record. Een formatie na verkiezingen duurt logischerwijs langer, gemiddeld 88 dagen.
Mark Rutte zat na de formatie van zijn eerste drie kabinetten met gemiddeld 135 dagen al ruim boven dit gemiddelde. De vorming van Rutte III, zijn vierpartijenkabinet met CDA, D66 en ChristenUnie, duurde in 2017 zelfs 225 dagen, toen de langste formatie in de Nederlandse geschiedenis. Overigens nog altijd aanzienlijk korter dan het wereldrecord van Elio di Rupo, die in 2011 in België 541 dagen nodig had.
Maar Rutte heeft ook ervaring met snelle kabinetten. Zijn tweede kabinet met de PvdA van Diederik Samsom was in 2012 al na 54 dagen een feit. Van dit hoge tempo met het uitruilen van plannen kreeg de PvdA later wel veel spijt, een reden waarom nieuwe partners van Rutte doorgaans voorzichtig zijn.
Ging de formatie in 2012 ook snel doordat er maar twee partijen bij betrokken waren? Niet per se. Ook een formatie met veel partijen hoeft niet heel lang te duren. In de jaren zeventig zijn er twee kabinetten geweest met liefst vijf partijen. Dat was wel in de periode dat de ARP, CHU en KVP nog niet gefuseerd waren tot het CDA.
Monsterformatie
Het vijfpartijenkabinet-Biesheuvel I was in 1971 al na 69 dagen gevormd. Het kabinet-Den Uyl, eveneens met vijf partijen, deed er in 1973 weliswaar 163 lange dagen over, maar dat was wel nog altijd aanmerkelijk korter dan de monsterformatie van 208 dagen in 1977. In dat jaar konden het CDA en de VVD de grootste partij, de PvdA, toch buitensluiten. Anders gezegd, met twee partijen een regering vormen kan heel lang duren.
Wie los van deze voorbeelden naar alle formaties kijkt, ziet ook geen duidelijk verschil tussen kabinetten met veel partijen of weinig partijen. Er zijn duidelijk andere factoren in het spel die bepalen of een formatie lang of kort duurt.
De snelste reguliere formatie tot nu toe was het kabinet-Drees-Van Schaijk in 1948, met 31 dagen. Sinds 1969 zijn formaties van ‘reguliere’ kabinetten niet meer in minder dan vijftig dagen gelukt.
